December 2010. Het standaard format van een NOTAM is vastgelegd door ICAO. Dit format ziet er zo uit: A0624/91 NOTAMN Q) EGXX/QRDCA/IV/NBO/W/000/300/5510N00520W050 A) EGTT/EGPX B) 9104190730 C) 9104201500 D) APR 19 AND 20 0730 TO 1500 E) DANGER AREA DXX IS ACTIVE F) GND G) 30000 MSL

De basis voor dit format komt nog uit een tijd waarin automatische verwerking in de kinderschoenen stond. De automatische verwerking is met de moderne systemen sterk verbeterd. Hierdoor krijgt de vlieger deze presentatie nu niet meer te zien. Echter zonder al te veel puzzelen kan je de bedoeling van dit NOTAM format al vatten. De betekenis van de volgende lijnen is handig (dus geen must) om te weten; De header geeft het NOTAM referentie nummer. Deze begint altijd met een letter met een volgnummer gevolgd door het jaartal. Q) Qualifier regel ten bate van de automatische verwerking A) ICAO code van FIR en/of airport waarvoor deze NOTAM van toepassing is B) Datum en tijd (10 digit groep met jaar, maand, dag, uur, minuten () waarop NOTAM van kracht wordt (altijd UTC!) C) Datum en tijd (10 digit groep met jaar, maand, dag, uur, minuten () waarop NOTAM beëindigd wordt (altijd UTC!) D) Indien de condities alleen gedurende bepaalde periodes binnen de periode B-C van kracht zijn wordt dat hier vermeld. E) In vrije tekst de condities van de NOTAM F) Onderlimiet van NOTAM (normaalgesproken in voeten of flight levels t.o.v. GND of MSL) G) Bovenlimiet van NOTAM (normaalgesproken in voeten of flight levels t.o.v. GND of MSL) Dankzij de Qualifier (Q) lijn is het mogelijk om een selectie te maken uit alle NOTAMS. Niet alle NOTAMS hoeven aan alle vliegers getoond te worden. Een zweefvlieger is niet geïnteresseerd in een wijziging van een bepaalde IFR vliegroute of frequentie wijziging van een navigatie baken. Op dezelfde wijze is een overvliegende verkeersvlieger op grote hoogte niet geïnteresseerd of er met laagvliegende helikopters geoefend wordt op de Veluwe. Aangezien er meerdere systemen zijn waarmee NOTAMS geselecteerd en opgevraagd kunnen worden zijn er ook meerdere vormen van presentatie. Alle presentaties komen neer op het vermelden van het NOTAM nummer gevolgd door een leesbare vorm van de regels A t/m G. Eventueel wordt dit nog aangevuld met informatie uit de Qualifier (Q) regel. Voor de volledigheid staat hier onder van een aantal NOTAM systemen: - de presentaties van dezelfde NOTAM. Hiermee wordt als snel duidelijk hoe de presentatie is opgebouwd. Het maken van de juiste selectie in het systeem is de sleutel om snel een goed overzicht te krijgen voor vluchtvoorbereiding. Als bijvoorbeeld alle NOTAMS voor de FIR EHAM geselecteerd worden verschijnen al gauw meer dan 7 pagina’s met NOTAMS !!

Met de juiste selecties ingesteld verschijnen slechts een handvol relevante NOTAMS ten bate van overlandvliegen. Zelfs een onervaren iemand plot deze in 10 minuten in de kaart.

Het ICAO systeem format (A3754/10 NOTAMN Q) EDGG/QRRCH/IV/BO/W/000/140/5150N00846E006 A) EDGG B) 1010040645 C) 1010081400 E) RESTRICTED AREA ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. F) GND G) 14000FT AMSL

AIS-Netherlands NAV B)1010040645 C)1010081400 (A3754/10) ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. GND 14000FT AMSL

Belgocontrol FROM: 04 OCT 2010 06:40 TILL: 08 OCT 2010 14:00 SCHEDULE: RESTRICTED AREA ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. Lower limit: GND Upper limit: 14000FT AMSL

A3754/10

DFS A3754/2010 EDGG from: 2010/10/04 06:45 until: 2010/10/08 14:00 RESTRICTED AREA ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. GND up to 14000FT AMSL

EAD AIS Database RESTRICTED AREA ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. LOWER: GND UPPER: 14000FT AMSL FROM: 04 OCT 2010 06:45 TO: 08 OCT 2010 14:00

A3754/10

FAA A3754/10 - RESTRICTED AREA ED-R112 SECTOR A AND B (SENNE) UPPER LIMIT RAISED TO 14000FT AMSL. GND - 14000FT AMSL, 04 OCT 06:45 2010 UNTIL 08 OCT 14:00 2010. CREATED: 29 SEP 12:10 2010

Alle onderstaande voorbeelden zijn NOTAMS geweest zoals gepresenteerd in een PIB. Ze zijn allen opgegeven in het DFS formaat. Deze voorbeelden zijn te plotten op de DFS ICAO kaart “Netherlands” Edition 2010. Het doel van deze voorbeelden is slechts om de overlandvlieger een idee te geven wat hij/zij kan aantreffen in de vluchtvoorbereiding en mogelijk impact heeft op de uitvoering van een vlucht. De lijst is nadrukkelijk niet uitputtend of volledig aangezien NOTAMS in vele soorten, maten en smaken komen. Bij de NOTAMS zou de tekst voor zichzelf moeten spreken. Bij sommige NOTAMS is nog een aparte uitleg gegeven. Alle afkortingen zijn te vinden in het AIP. Voor nadere NOTAM informatie wordt nog verwezen naar de inleiding van dit stukje en de website van het CLR; http://www.luchtruim.zweefportaal.nl/main/articles.php?article_id=1

M3404/2010 EDWW from: 2010/10/04 06:00 until: 2010/10/07 15:00 0600-1500 DANGER AREA ED-R34C ACTIVATED. SFC up to FL80

Typische NOTAM waarbij prohibited/restricted/danger area geactiveerd wordt “BY NOTAM” of buiten de openstellingtijden zoals gepubliceerd in AIP. ED-R34C ligt 40 nm oost van Hoogeveen. B0240/2010 EHAA from: 2010/05/04 12:00 until: 2010/05/04 14:00 TEMPORARY RESTRICTED AREA EHR17 AT APELDOORN/LOENEN ACTIVATED, PSN 5207N00601E RAD 2NM, DUE TO MEMORIAL CEREMONY. PROHIBITED FOR ALL AIRCRAFT. POLICE, SAR AND HEMS FLIGHTS EXCEPTED. REF AIP ENR 5.1 4. GND up to FL055

Voor ceremonies en herdenkingen binnen Nederland is dit een typische NOTAM. Voor een aantal ceremonies en herdenkingen zijn in het AIP de gebieden definieert (ENR 5.1.6). Deze gebieden worden met deze NOTAMS geactiveerd. In dit geval gaat het om EHR 17 welke tussen 1200 en 1400 UTC verboden is voor zweefvliegtuigen (PROHIBITED FOR ALL AIRCRAFT) M1339/2010 EHAA from 2010/08/31 07:00 until 2010/09/02 14:00 AUG 31 0700-1400, SEP 02 0700-1400 SRZ 'ZUTPHEN' ESTABLISHED FOR AIR DEFENSE EXER AREA:520929N0060303E TO 515613N0060303E TO 515613N0061646E TO 521421N0061646E BACK TO 520929N0060303E AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT. PARTICIPATING ACFT REQUIRE ENTRY CLEARENCE FROM ATC DEELEN OR DUTCHMIL ATCC PRIOR ENTERING AREA WITH ACTIVATED TRANSPONDER MODE S OR A AND C. GND up to 5000FT AGL

Special Rules Zones komen in alle soorten en maten. Een groot aantal SRZ’s is vastgelegd in het AIP (ENR 5.1.4). Anderen worden middels een beschikking vastgesteld en () gepubliceerd in de staatscourant en op de dag van geldigheid middels een NOTAM. De tekst of kaarten van zo’n beschikking zijn onder andere in te zien op http://www.lvnl-ohd.nl/ In dit geval gaat het om het aangegeven gebied zuid van Zutphen waar op 31 augustus en 02 september tussen 0700 en 1400 UTC verboden is voor zweefvliegtuigen (AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT).

B2709/2010 EBBU from: 2010/10/04 06:00 until: 2010/10/05 22:00 DAILY 0600-2200 TSA ESTABLISHED DUE TO INTERNATIONAL ASIA-EUROPE SUMMIT PSN 505030N 0042144E - ROYAL PALACE BRUSSELS - RADIUS 10NM. ALL VFR FLIGHTS ARE PROHIBITED EXCEPT FOR SAR, STATE FEDERAL, MEDICAL, HUMANITARIAN, NATIONAL MILITARY AND NATO FLIGHTS AND FLIGHTS WITH SPECIFIC APPROVAL FROM THE CRISIS CELL OF THE MINISTRY OF INTERIOR. THOSE FLIGHTS SHALL CONTACT APPROPRIATE ATS SERVICE BEFORE ENTERING THE TSA. GND up to FL100 B2717/2010 EBBU from: 2010/10/04 06:29 until: 2010/10/05 22:00 DAILY 0600-2200 TRA ESTABLISHED DUE TO INTERNATIONAL ASIA-EUROPE SUMMIT PSN 505030N 0042144E - ROYAL PALACE BRUSSELS - RADIUS 30NM. EXCEPT AIRSPACE OF THE TSA CENTERED ON THE SAME POSITION RAD 10NM AS ANNOUNCED BY A SEPERATE NOTAM. FLIGHTS INTENDING TO ENTER THE AIRSPACE CLASS GOLF OF THIS TRA SHALL SUBMIT A FLIGHT PLAN AT LEAST 60 MINUTES BEFORE DEPARTURE. THIS FPL SHALL ADDITIONALLY BE SENT TO MIL ATCC VIA AFTN - EBSZZRZX AND EBMIZGZF - OR FAX XX 32 9 389 2407 AND XX 32 2 206 2799. ALL FLIGHTS SHALL BE TRANSPONDER MODE A/C EQUIPPED AND SHALL ESTABLISH AND MAINTAIN A 2-WAY RADIO COMMUNICATION WITH BELGA RADAR FREQ 129.325 MHZ. AEROBATIC FLIGHTS, CROP DUSTERS, GLIDERS, ULM, MOTORIZED DELTAPLANES, CIV PARADROPS AND MANNED FREE BALLOONS ARE PROHIBITED. GND up to FL195

Twee NOTAMS welke typisch zijn voor een groot evenement met internationale aandacht, politieke top of waar grote mensen massa’s op de been zijn. Dit soort en type NOTAMS komen bijvoorbeeld ook voor bij sommige sportevenementen (EK/WK voetbal), concerten, olympische spelen, internationale politieke evenementen. Bij deze evenementen worden vaak beperkingen of voorwaarden gesteld aan vliegverkeer binnen een bepaalde straal/gebied rondom het evenement. De twee NOTAMS gaan over hetzelfde evenement met verschillende implicaties. • NOTAM B2709 verbied zweefvliegvluchten binnen een straal van 10 nm van het koninklijke paleis in Brussel.(VFR FLIGHTS ARE PROHIBITED EXCEPT FOR SAR, STATE FEDERAL, MEDICAL, HUMANITARIAN, NATIONAL MILITARY AND NATO FLIGHTS AND FLIGHTS WITH SPECIFIC APPROVAL FROM THE CRISIS CELL OF THE MINISTRY OF INTERIOR.) • NOTAM B2717 sluit aan op NOTAM B2709 door rondom het koninklijk paleis in Brussel binnen een straal van 30 nm aanvullende eisen te stellen aan VFR vluchten. Voor zweefvluchten geld bij deze NOTAM dat ze verboden zijn binnen deze straal. (AEROBATIC FLIGHTS, CROP DUSTERS, GLIDERS, ULM, MOTORIZED DELTAPLANES, CIV PARADROPS AND MANNED FREE BALLOONS ARE PROHIBITED.) E1743/2010 EDWW from: 2010/07/31 03:45 until: 2010/10/24 16:11 DAILY SR-SS SPECIAL ACTIVITY AREA ESTABLISHED FOR GLIDER AEROBATIC FLIGHTS 2NM RADIUS CENTERED AT 523940N 0075536E (QUAKENBRUECK). GND up to 4500FT AMSL

Special activity areas kom je veelvuldig tegen in Duitsland. In Duitse NOTAMS worden ze ook genoemd met militaire oefeningen, demonstratie vluchten en zweefvliegwedstrijden. Zie ook het Duitse AIP pagina ENR 5.3.1. In dit geval gaat het om kunstvluchten met

zweefvliegtuigen op de aangegeven positie met een straal van 2 nm. Het Duitse AIP (ENR 5.3.1) vermeld nog over deze area’s; VFR flights should avoid special activity areas, whenever possible. M3335/2010 EBBU from: 2010/09/27 06:30 until: 2010/10/08 15:30 SEP 27 28 OCT 04 05 0630-2200 AND SEP 29 30 OCT 01 06-08 0630-1530 TEMPO SEGREGATED AREA EBTSA15 CAN BE ACTIVATED FOR UAV. DURING PERIODS OF ACTIVITY THE AREA IS PROHIBITED FOR ALL MANNED MILITARY AND CIVILIAN ACFT. PERIODS OF ACTIVITY CAN BE CHECKED WITH ATCC BELGA RADAR FREQ 129.325 MHZ OR 373.550 MHZ OR PHONE +32 9 3892555. 4500FT AMSL up to FL095

Area EB-15 (15 nm zuid van Oostende) KAN geactiveerd zijn op 27&28 september en 04 &05 oktober tussen 06:30 en 22:00 UTC, op 01,06, 07, 08 oktober tussen 06:30 en 15:30 UTC. Informatie over deze activatie is te verkijgen op het vermelde telefoonnummer of radio frequentie. Tijdens acitviteiten in dit gebied is het zweefvliegverkeer verboden (PROHIBITED FOR ALL MANNED MILITARY AND CIVILIAN ACFT.) M3424/2010 EBBL from: 2010/10/05 05:30 until: 2010/10/05 15:00 EBBL AERODROME OVERFLIGHT PROHIBITED WITHIN A CIRCLE WITH RADIUS 1NM CENTERED ON PSN 511052N0052747E FROM GND UP TO FL050 GND up to FL050 E2932/2010 EDGG from: 2010/10/04 09:00 until: 2010/10/04 10:00 OVERLYING PROHIBITED 2NM CENTERED AT 514848N 0063448E BOCHOLT DUE TO BOMB DISPOSAL. GND up to 3300FT AGL M1497/2010 EDGG from: 2010/09/28 10:00 until: 2010/10/08 22:00 TUE 28.09.-THU 30.09. DLY 1000-2200 FRI 01.10. SR-SS +30MIN SAT 02.10. SR-1000 MON 04.10.-FRI 08.10. DLY SR-SS +30MIN INCREASED MIL HELICOPTER ACTIVITIES WILL TAKE PLACE IN CONNECTION WITH EXERCISE BORA2010 WITHIN FOLLOWING SPECIAL ACTIVITY AREA 5238N00721E-5238N00753E-5221N00753E-5221N00721E NON PARTICIPATING AIRCRAFT SHOULD AVOID THIS AREA GND up to 4000FT AMSL E2363/2009 ETHE from: 2009/09/11 04:50 until: 2009/11/19 15:30 DAILY SR-SS SPECIAL ACTIVITY AREA ESTABLISHED FOR AEROBATIC FLIGHTS AT RHEINE ESCHENDORF 5NM AROUND 521635N 0072928E. ONLY WHEN CTR ETHE IS DEACTIVATED. GND up to 4200FT AMSL A1245/2010 EHAM from: 2010/10/04 16:00 until: 2010/10/04 17:00 TEMPORARY RESTRICTED AREA EHR22 AT AMSTERDAM/DE BIJLMER ACTIVATED, PSN 521908N 0045832E RAD 3NM, DUE TO MEMORIAL CEREMONY. POLICE, SAR AND HEMS FLIGHTS EXCEPTED. REF AIP ENR 5.1.4. GND up to FL065 M1248/2010

EHAA from: 2010/09/27 08:00 until: 2010/10/08 13:00 SEP 27 0800-2000, 28-30 0400-2000, OCT 01 0400-1300, 04 0800-2000, 05-07 0400-2000, 08 0400-1300 SRZ 'RUCPHEN' ESTABLISHED FOR RAVEN-UAV AREA: 512959N0043056E 513001N0043300E 513026N0043333E 513122N0043329E 513104N0043053E BACK TO 512959N0043056E GND/500FT AGL AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT UNLESS APV BY DUTCHMIL ATCC GND up to 500FT AGL M1591/2010 EHAA from: 2010/09/29 09:15 until: 2010/10/08 12:00 SEP 29-30 0915-1115 1245-1415, OCT 01 0915-1115 1245-1415, 04 0915-1115 1245-1415, 05-08 0630-0800 1000-1200 SRZ 'CHARLIE' ESTABLISHED FOR EXERCISE 'FWIT 2010' IN FOLLOWING AREA: 525714N0071102E ALONG THE GERMAN BORDER TO 521948N0070256E TO 521811N0064627E TO 522808N0062830E TO 523345N0062830E TO 523821N0062000E TO 524546N0062000E TO 525228N0063042E BACK TO 525714N0071102E BTN 1200FT AMSL/FL190 AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT. PARTICIPATING ACFT IN EXER CONTACT DUTCHMIL ATCC OR CRC PRIOR ENTRY WITH ACTIVE TRANSPONDER MODE S OR MODE A AND C. 1200FT AMSL up to FL190 M1595/2010 EHAA from: 2010/09/29 09:15 until: 2010/10/08 12:00 SEP 29-30 0915-1115 1245-1415, OCT 01 0915-1115 1245-1415, 04 0915-1115 1245-1415, 05-08 0630-0800 1000-1200 SRZ 'DE PEEL' ESTABLISHED FOR EXERCISE 'FWIT 2010' IN FOLLOWING AREAS AROUND EHDP: SRZ 'DE PEEL A': 513105N0055122E EHDP ARP RADIUS 6.5NM BTN GND/FL195. SRZ 'DE PEEL B': 513105N0060209E IN SOUTHERN DIRECTION TO 512000N0060209E TO 511510N0055700E IN WESTERN DIRECTION TO 511520N0054850E TO 512140N0054000E ALONG THE SOUTHERN BORDER OF EHDP CTR BACK TO 513105N0060209E BTN 1200FT AMSL/2500FT AMSL. AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT. PARTICIPATING ACFT IN EXER CONTACT DUTCHMIL ATCC OR CRC PRIOR ENTRY WITH ACTIVE TRANSPONDER MODE S OR MODE A AND C. SFC up to FL195 M1604/2010 EHAA from: 2010/10/05 08:00 until: 2010/10/14 14:00 OCT 05-08 0800-1000 1200-1400, OCT 11-14 0800-1000 1200-1400 SRZ 'VELUWE' ESTABLISHED FOR EXERCISE 'NATO TIGER MEET 2010' IN FOLLOWING AREA AROUND HOGE VELUWE: 522426N0054612E TO 520903N0053629E TO 520617N0055309E TO 521610N0060006 TO 523703N0060207E TO 523320N0053948E BACK TO 522426N0054612E BTN 2000FT AMSL/FL060. AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT. PARTICIPATING ACFT IN EXERCISE CONTACT DUTCHMIL ATCC OR CRC PRIOR ENTRY WITH ACTIVE TRANSPONDER MODE S OR MODE A AND C. 2000FT AMSL up to FL060

B0241/2010 EHAA from: 2010/05/04 17:10 until: 2010/05/04 18:40 TEMPORARY RESTRICTED AREA EHR19 AT RHENEN/GREBBEBERG ACTIVATED, PSN 515730N0053530E RAD 2NM, DUE TO MEMORIAL CEREMONY. PROHIBITED FOR ALL AIRCRAFT. POLICE, SAR AND HEMS FLIGHTS EXCEPTED. REF AIP ENR 5.1 4. GND up to FL055

B0341/2010 EHAA from 2010/06/20 12:00 until 2010/06/20 16:00 AIRSPACE PROHIBITED DUE TO BOMB DEMOLITION AT GOUDA, PSN 520102N 0044217E, RNG 2NM. GND up to 2000FT AGL M1049/2010 EHAA from 2010/06/26 06:00 until 2010/06/27 18:00 JUN 26-27 0600-1800 EH-R9 HARSKAMP ACTIVATED, UPPER LIMIT RAISED 17000FT AMSL SFC up to 17000FT AMSL M1497/2010 EHAA from 2010/09/18 07:30 until 2010/09/18 11:30 SRZ 'GINKELSE HEIDE' ESTABLISHED FOR CEREMONY LUCHTLANDINGSOPERATIE MARKET GARDEN IN FOLLOWING AREA: 520230N0054320E RAD 5NM BTN GND/FL065. AREA PROH FOR NON PARTICIPATING CIV ACFT. PARTICIPATING ACFT, OTHER MILITARY AND AUTHORIZED CROSSING TFC CONTACT DUTCHMIL PRIOR ENTERING AREA. GND up to FL065 M1410/2010 EHAA from 2010/09/03 07:00 until 2010/09/04 17:00 SEP 03 0700-1930, 04 0700-1700 SRZ ESTABLISHED FOR AIRDISPLAY AREA: 513317N0043309E EHSE ARP RADIUS 3NM BTN GND/FL055. AREA PROHIBITED FOR NON PARTICIPATING ACFT. POLICE-, SAR- AND HEMS FLIGHTS EXCLUDED. PARTICIPATING AIRCRAFT MUST HAVE RADIOCONTACT WITH DISPLAY DIRECTOR ON FREQ 120.650MHZ GND up to FL055 M1337/2010 EHAA from 2010/09/04 11:00 until 2010/09/04 17:00 525748N0055713E HEERENVEEN RAD 2NM AIRDISPLAY AND ASCENT OF 06 HOT AIR BALLOONS. REQ TO AVOID AREA. GND up to FL065

Met dank aan de commissie: CLR December 2010