Signature and Name of Invigilator

OMR Sheet No. : ......................................... (To be filled by the Candidate)

1. (Signature) __________________________ (Name) ____________________________ 2. (Signature) __________________________ (Name) ____________________________

J

59

Time : 1 1/4 hours]

(In figures as per admission card)

Roll No.____________________________ (In words)

Test Booklet No.

1 0

PAPER-II [Maximum Marks : 100 LIBRARY AND INFORMATION SCIENCE

Number of Pages in this Booklet : 16

Instructions for the Candidates 1. Write your roll number in the space provided on the top of this page. 2. This paper consists of fifty multiple-choice type of questions. 3. At the commencement of examination, the question booklet will be given to you. In the first 5 minutes, you are requested to open the booklet and compulsorily examine it as below : (i) To have access to the Question Booklet, tear off the paper seal on the edge of this cover page. Do not accept a booklet without sticker-seal and do not accept an open booklet. (ii) Tally the number of pages and number of questions in the booklet with the information printed on the cover page. Faulty booklets due to pages/questions missing or duplicate or not in serial order or any other discrepancy should be got replaced immediately by a correct booklet from the invigilator within the period of 5 minutes. Afterwards, neither the Question Booklet will be replaced nor any extra time will be given. (iii) After this verification is over, the Test Booklet Number should be entered in the OMR Sheet and the OMR Sheet Number should be entered on this Test Booklet. 4. Each item has four alternative responses marked (A), (B), (C) and (D). You have to darken the oval as indicated below on the correct response against each item. B C A Example : D where (C) is the correct response. 5. Your responses to the items are to be indicated in the Answer Sheet given inside the Paper I Booklet only. If you mark at any place other than in the ovals in the Answer Sheet, it will not be evaluated. 6. Read instructions given inside carefully. 7. Rough Work is to be done in the end of this booklet. 8. If you write your name or put any mark on any part of the test booklet, except for the space allotted for the relevant entries, which may disclose your identity, you will render yourself liable to disqualification. 9. You have to return the test question booklet and OMR Answer sheet to the invigilators at the end of the examination compulsorily and must not carry it with you outside the Examination Hall. 10. Use only Blue/Black Ball point pen. 11. Use of any calculator or log table etc., is prohibited. 12. There is no negative marks for incorrect answers.

D-0109 J-59-10

Roll No.

Number of Questions in this Booklet : 50

¯Ö¸ü߁ÖÖÙ£ÖµÖÖë êú ׻֋ ×­Ö¤ìü¿Ö

1. ¯ÖÆü»Öê ¯Öéšü êú ‰ú¯Ö¸ü ×­ÖµÖŸÖ Ã£ÖÖ­Ö ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ¸üÖê»Ö ­Ö´²Ö¸ü ×»Ö׏֋ … 2. ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯Ö¡Ö ´Öë ¯Ö“ÖÖÃÖ ²ÖÆãü׾֍ú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿­Ö Æïü … 3. ¯Ö¸ü߁ÖÖ ¯ÖÏÖ¸ü´³Ö ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü, ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ †Ö¯ÖúÖê ¤êü ¤üß •ÖÖµÖêÖß … ¯ÖÆü»Öê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö­Ö™ü †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê ŸÖ£ÖÖ ˆÃ֍úß ×­Ö´­Ö×»Ö×ÖŸÖ •ÖÖÑ“Ö êú ׻֋ פüµÖê •ÖÖµÖëÖê וÖÃ֍úß •ÖÖÑ“Ö †Ö¯ÖúÖê †¾Ö¿µÖ ú¸ü­Öß Æîü : (i) ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ÖÖê»Ö­Öê êú ׻֋ ˆÃ֍êú ú¾Ö¸ü ¯Öê•Ö ¯Ö¸ü »ÖÖß úÖÖ•Ö úß ÃÖᯙ úÖê ±ú֛Íü »Öë … Öã»Öß Æãü‡Ô µÖÖ ×²Ö­ÖÖ Ã™üߍú¸ü-ÃÖᯙ úß ¯ÖãÛß֍úÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü ­Ö ú¸ëü … (ii) ú¾Ö¸ü ¯Öéšü ¯Ö¸ü ”û¯Öê ×­Ö¤ìü¿ÖÖ­ÖãÃÖÖ¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ êú ¯Öéšü ŸÖ£ÖÖ ¯ÖÏ¿­ÖÖë úß ÃÖӏµÖÖ úÖê †“”ûß ŸÖ¸üÆü “Öîú ú¸ü »Öë ׍ú µÖê ¯Öæ¸êü Æïü … ¤üÖêÂÖ¯ÖæÖÔ ¯ÖãÛß֍úÖ ×•Ö­Ö´Öë ¯Öéšü/¯ÖÏ¿­Ö ú´Ö ÆüÖë µÖÖ ¤ãü²ÖÖ¸üÖ †Ö ÖµÖê ÆüÖë µÖÖ ÃÖß׸üµÖ»Ö ´Öë ­Ö ÆüÖë †£ÖÖÔŸÖ ×úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úß ¡Öãיü¯ÖæÖÔ ¯ÖãÛß֍úÖ Ã¾ÖߍúÖ¸ü ­Ö ú¸ëü ŸÖ£ÖÖ ˆÃÖß ÃÖ´ÖµÖ ˆÃÖê »ÖÖî™ü֍ú¸ü ˆÃ֍êú ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ¤æüÃÖ¸üß ÃÖÆüß ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ »Öê »Öë … ‡Ã֍êú ׻֋ †Ö¯ÖúÖê ¯ÖÖÑ“Ö ×´Ö­Ö™ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê … ˆÃ֍êú ²ÖÖ¤ü ­Ö ŸÖÖê †Ö¯Öúß ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¾ÖÖ¯ÖÃÖ »Öß •ÖÖµÖêÖß †Öî¸ü ­Ö Æüß †Ö¯ÖúÖê †×ŸÖ׸üŒŸÖ ÃÖ´ÖµÖ ×¤üµÖÖ •ÖÖµÖêÖÖ … (iii) ‡ÃÖ •ÖÖÑ“Ö êú ²ÖÖ¤ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ OMR ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü †Ó׍úŸÖ ú¸ëü †Öî¸ü OMR ¯Ö¡Öú úß Îú´Ö ÃÖӏµÖÖ ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü †Ó׍úŸÖ ú¸ü ¤ëü … 4. ¯ÖϟµÖêú ¯ÖÏ¿­Ö êú ׻֋ “ÖÖ¸ü ˆ¢Ö¸ü ׾֍ú»¯Ö (A), (B), (C) ŸÖ£ÖÖ (D) פüµÖê ÖµÖê Æïü … †Ö¯ÖúÖê ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü êú ¤üߑÖÔ¾Öé¢Ö úÖê ¯Öê­Ö ÃÖê ³Ö¸üú¸ü úÖ»ÖÖ ú¸ü­ÖÖ Æîü •ÖîÃÖÖ ×ú ­ÖߓÖê פüÖÖµÖÖ ÖµÖÖ Æîü … C B A D ˆ¤üÖÆü¸üÖ : •Ö²Ö׍ú (C) ÃÖÆüß ˆ¢Ö¸ü Æîü … 5. ¯ÖÏ¿­ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü êú¾Ö»Ö ¯ÖÏ¿­Ö ¯Ö¡Ö I êú †­¤ü¸ü פüµÖê ÖµÖê ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü Æüß †Ó׍úŸÖ ú¸ü­Öê Æïü … µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü ¯Ö¡Öú ¯Ö¸ü פüµÖê ÖµÖê ¤üߑÖÔ¾Öé¢Ö êú †»ÖÖ¾ÖÖ ×úÃÖß †­µÖ ãÖÖ­Ö ¯Ö¸ü ˆ¢Ö¸ü דÖÅ­ÖÖÓ׍úŸÖ ú¸ŸÖê Æïü, ŸÖÖê ˆÃ֍úÖ ´Ö滵ÖÖӍú­Ö ­ÖÆüà Æü֐ê ÖÖ … 6. †­¤ü¸ü פüµÖê ÖµÖê ×­Ö¤ìü¿ÖÖë úÖê ¬µÖÖ­Ö¯Öæ¾Öԍú ¯ÖœÍëü … 7. ú““ÖÖ úÖ´Ö (Rough Work) ‡ÃÖ ¯ÖãÛß֍úÖ êú †Û­ŸÖ´Ö ¯Öéšü ¯Ö¸ü ú¸ëü … 8. µÖפü †Ö¯Ö ˆ¢Ö¸ü-¯ÖãÛß֍úÖ ¯Ö¸ü †¯Ö­ÖÖ ­ÖÖ´Ö µÖÖ ‹êÃÖÖ úÖê‡Ô ³Öß ×­Ö¿ÖÖ­Ö ×•ÖÃÖÃÖê †Ö¯Öúß ¯ÖÆü“ÖÖ­Ö ÆüÖê Ã֍êú, ׍úÃÖß ³Öß ³ÖÖÖ ¯Ö¸ü ¤ü¿ÖÖԟÖê µÖÖ †Ó׍úŸÖ ú¸üŸÖê Æïü ŸÖÖê ¯Ö¸ü߁ÖÖ êú ×»ÖµÖê †µÖÖêµÖ ‘ÖÖê×ÂÖŸÖ ú¸ü פüµÖê •ÖÖµÖëÖê … 9. †Ö¯ÖúÖê ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖ¯ŸÖ ÆüÖê­Öê ¯Ö¸ü ¯ÖÏ¿­Ö-¯ÖãÛß֍úÖ ‹¾ÖÓ OMR ˆ¢Ö¸ü-¯Ö¡Öú ×­Ö¸ü߁֍ú ´ÖÆüÖê¤üµÖ úÖê »ÖÖî™üÖ­ÖÖ †Ö¾Ö¿µÖú Æîü †Öî¸ü ¯Ö¸ü߁ÖÖ ÃÖ´ÖÖÛ¯ŸÖ êú ²ÖÖ¤ü ˆÃÖê †¯Ö­Öê ÃÖÖ£Ö ¯Ö¸ü߁ÖÖ ³Ö¾Ö­Ö ÃÖê ²ÖÖÆü¸ü ­Ö »Öêú¸ü •ÖÖµÖë … 10. êú¾Ö»Ö ­Öß»Öê/úÖ»Öê ²ÖÖ»Ö ¯¾Öևՙü ¯Öî­Ö úÖ Æüß ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö ú¸ëü … 11. ׍úÃÖß ³Öß ¯ÖύúÖ¸ü úÖ ÃÖӐ֝֍ú (îú»Öãú»Öê™ü¸ü) µÖÖ »ÖÖÖ ™êü²Ö»Ö †Öפü úÖ ¯ÖϵÖÖêÖ ¾ÖÙ•ÖŸÖ Æîü … 12. Ö»ÖŸÖ ˆ¢Ö¸üÖë êú ׻֋ úÖê‡Ô †Óú ú֙êü ­ÖÆüà •Ö֋ѐÖê … 1 P.T.O.

LIBRARY & INFORMATION SCIENCE Paper – II Note : This paper contains fifty (50) objective type questions, each question carrying two (2) marks. Attempt all the questions. 1.

2.

3.

4.

5.

Who expressed knowledge in a simple mathematical equation k(s) + ∆1 = k (s + ∆s) ? (A) Fritz Machlup (B) B.C. Brooks (C) N.J. Belkin (D) C.E. Shannon

7.

Which is not a near synonym term to information ? (A) Ideas (B) Data (C) Catalogue (D) Facts

8.

Real Time Access refers to (A) Access in advance (B)

Access after some time

(C)

Access when searched for

(D) None of the above Theory X and Theory Y relate to (A) Planning (B)

Motivation

(C)

Innovation

(D) None of the above

CCF stands for (A) Common Communication Format (B) Centre for Communication Format (C) Committee for Communication Format (D) Common Curriculum Format

9.

Dewey Decimal classification is now looked after by (A) Lake Placid Club (B)

Library of Congress

(C)

OCLC

(D) Classification Research Group

Resources sharing among libraries was prompted by the factors (A) Price escalation (B) Information explosion (C) Both (A) and (B) (D) None of the above

10.

INSDOC has been merged with NISCOM and is now known as (A) DELNET

The Library Association (UK) is now the component of (A) ASLIB (B) CILIP (C) ALA (D) None of the above

(B)

NISCAIR

(C)

DESIDOC

(D) NASSDOC 11.

World Wide Web was first designed by (A) Charles Babbage

6.

Which of the following professional Associations does not exist now ? (A) IFLA (B) FID (C) ALA (D) IASLIC

Paper-II

(B)

F.W. Lancaster

(C)

Ted Nelson

(D) Tim Berner’s Lee 2

J-5910

¯ÖãßÖúÖ»ÖµÖ ‹¾ÖÓ ÃÖæ“Ö−ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö – II −ÖÖê™ü : ‡ÃÖ ¯ÖÏ¿−Ö¯Ö¡Ö ´Öë ¯Ö“ÖÖÃÖ (50) ²ÖÆãü-×¾Öú»¯ÖßµÖ ¯ÖÏ¿−Ö Æïü … ¯ÖÏŸµÖêú ¯ÖÏ¿−Ö êú ¤üÖê (2) †Óú Æïü … ÃÖ³Öß ¯ÖÏ¿−ÖÖë êú ˆ¢Ö¸ü ¤ëü … 1.

–ÖÖ−Ö úÖê ÃÖ¸ü»Ö Ö×ÖŸÖßµÖ ÃÖ´Ößú¸üÖ k(s) + ∆1 = k (s + ∆s) ´Öë ×úÃÖ−Öê ¾µÖŒŸÖ ×úµÖÖ Æîü ? (A) ×±Ïú™Ëü•ÖÌ ´Öîú»Ö¯Ö (B) ²Öß.ÃÖß. ²ÖÎãŒÃÖ (C) ‹−Ö.•Öê. ²Öê»Ö×ú−Ö (D) ÃÖß.‡Ô. ¿ÖÖ−−ÖÖë

2.

3.

4.

7.

ÃÖæ“Ö−ÖÖ úÖ −Ö•Ö¤üßúß ¯ÖµÖÖÔµÖ úÖî−Ö ÃÖÖ −ÖÆüà Æîü ? (A) ×¾Ö“ÖÖ¸ü (B) †ÖÑú›Íêü (C) ÃÖæ“Öß¯Ö¡Ö (D) ŸÖ£µÖ

ŸÖÖŸÖË<Ö×Öú ¯Ö׸ü ÖÏÆüÖ (׸üµÖ»Ö ™üÖ‡´Ö ‹ŒÃÖêÃÖ) ×úÃÖúÖ ×•ÖÎú ú¸üŸÖÖ Æîü ? (A) †× ÖÏ´Ö ¯Ö׸ü ÖÏÆüÖ (B) ãú”û ÃÖ´ÖµÖ êú ²ÖÖ¤ü ¯Ö׸ü ÖÏÆüÖ (C) •Ö²Ö œæÑüœüÖ •ÖÖ‹ ŸÖ²Ö ¯Ö׸ü ÖÏÆüÖ (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà

8.

ÃÖß.ÃÖß.‹±ú. úÖ †£ÖÔ Æîüê (A) úÖò´Ö−Ö ú´µÖæ×−Öêú¿Ö−Ö ±úÖò´Öì™ü (B) ÃÖë™ü¸ü ±úÖò¸ü ú´µÖæ×−Öêú¿Ö−Ö ±úÖò´Öì™ü (C) ú×´Ö™üß ±úÖò¸ü ú´µÖæ×−Öêú¿Ö−Ö ±úÖò´Öì™ü (D) úÖò´Ö−Ö ú¸Ëü¸üßãú»Ö´Ö ±úÖò´Öì™ü

£Ö߆¸üß X †Öî¸ü £Ö߆¸üß Y ×úÃÖÃÖê ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ Æîü ? (A) ×−ÖµÖÖê•Ö−Ö (B) †×³Ö¯ÖÏê¸üÖÖ (C) −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà

9.

ÖÏ£Ó ÖÖ»ÖµÖÖë êú ´Ö¬µÖ ÃÖÓÃÖÖ¬Ö−Ö ²ÖÖÑ™ü−Öê úß ×ÎúµÖÖ ×ú−Ö úÖ¸üúÖë «üÖ¸üÖ ¯ÖÏê׸üŸÖ Æãü‡Ô ? (A) úß´ÖŸÖÖë ´Öë “ÖœÍüÖ¾Ö (B) ÃÖæ“Ö−ÖÖ ×¾ÖñúÖê™ü (C) (A) †Öî¸ü (B) ¤üÖê−ÖÖë (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà

›ËüµÖã‡Ô ¤ü¿Ö´Ö»Ö¾Ö ¾Ö Öáú¸üÖ úß ¤êüBÖ³ÖÖ»Ö †²Ö úÖî−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü ? (A) »Öêú ¯»Öê×ÃÖ›ü Œ»Ö²Ö (B) »ÖÖ‡²ÖÎê¸üß †Öò±ú úÖò− ÖÏêÃÖ (C) †Öê ÃÖß ‹»Ö ÃÖß (D) Œ»Öî×ÃÖ×±úêú¿Ö−Ö ×¸üÃÖ“ÖÔ ÖÏã¯Ö

10.

‡ÓÃÖ›üÖòú (†Ö‡ ‹−Ö ‹ÃÖ ›üß †Öê ÃÖß) úÖ ×¾Ö»ÖµÖ−Ö †²Ö ×−ÖÃÖúÖò´Ö (‹−Ö †Ö‡ ‹ÃÖ ÃÖß †Öê ‹´Ö) êú ÃÖÖ£Ö ú¸ü פüµÖÖ ÖµÖÖ Æîü †Öî¸ü µÖÆü ‡ÃÖ −ÖÖ´Ö ÃÖê •ÖÖ−ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü : (A) ›êü»Ö−Öê™ü (›üß ‡ ‹»Ö ‹−Ö ‡ ™üß) (B) ×−ÖÃÖêúµÖ¸ü (‹−Ö †Ö‡ ‹ÃÖ ÃÖß ‹ †Ö‡ †Ö¸ü) (C) ›êü×ÃÖ›üÖòú (›üß ‡Ô ‹ÃÖ †Ö‡ ›üß †Öê ÃÖß) (D) −ÖîÃÃÖ›üÖòú (‹−Ö ‹ ‹ÃÖ ‹ÃÖ ›üß †Öê ÃÖß)

11.

¾Ö»›Ôü ¾ÖÖ‡›ü ¾Öê²Ö úÖê ÃÖ¾ÖÔ¯ÖÏ£Ö´Ö ×úÃÖ−Öê ×›ü•ÖÖ‡−Ö ×úµÖÖ £ÖÖ ? (A) “ÖÖ»ÃÖÔ ²Öî²Öê•Ö (B) ‹±ú.›ü²»µÖæ. »ÖïúÖÙü¸ü (C) ™êü›ü −Öê»ÖÃÖ−Ö (D) ×™ü´Ö ²Ö−ÖÔÃÖÔ »Öß

5.

»ÖÖ‡²ÖÎê¸üß ‹ÃÖÖê×ÃÖµÖê¿Ö−Ö (µÖæ.êú.) †²Ö ×úÃÖúÖ †¾ÖµÖ¾Ö (ÃÖÓ‘Ö™üú) Æîü ? (A) ‹ ‹ÃÖ ‹»Ö †Ö‡ ²Öß (‹ÃÖ×»Ö²Ö) (B) ÃÖß †Ö‡ ‹»Ö †Ö‡ ¯Öß (ÃÖß×»Ö¯Ö) (C) ‹ ‹»Ö ‹ (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà

6.

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ¾µÖÖ¾ÖÃÖÖ×µÖú (¯Öê¿ÖÖ¾Ö¸ü) ÃÖÓ‘ÖÖë ´Öë ÃÖê úÖî−Ö ÃÖÖ †²Ö ´ÖÖî•Öæ¤ü −ÖÆüà Æîü ? (A) †Ö‡ ‹±ú ‹»Ö ‹ (‡±ú»ÖÖ) (B) ‹±ú †Ö‡ ›üß (×±ú›ü) (C) ‹ ‹»Ö ‹ (†Ö»ÖÖ) (D) †Ö‡ ‹ ‹ÃÖ ‹»Ö †Ö‡ ÃÖß

J-5910

3

Paper-II

12.

13.

14.

ISBN consists of (A) 6 digits (C) 13 digits

Bibliographical coupling is related to (A) Bibliometric studies (B) Bibliography compilation (C) Modes of subject formation (D) Vocabulary control Dublin core meta data consists of (A) 15 elements (B) 10 elements (C) 25 elements (D) 08 elements

15.

A type of indexing where terms are coordinated prior to searching (A) Post coordinate indexing (B) Pre coordinate indexing (C) Uniterm indexing (D) None of the above

16.

Use in (A) (B) (C) (D)

Computer Memory is measured in (A) Bytes (B) Kilobytes (C) Megabytes (D) All of the above

20.

DELNET stands for (A) Developing Library Network (B) Department of Electronics Library Network (C) Distance Education Library Network (D) Delhi Library Network

21.

Assertion (A) : Demand is the only governing factor in Book selection. Reason (R) : Patrons’ requirements govern building library collections. Codes : (A) (A) is true and (R) is false. (B) (A) is false and (R) is true. (C) (A) and (R) both are true. (D) (A) and (R) both are false.

22.

Assertion (A) : An indexing language is much more than a list of index terms that are acceptable to users. Reason (R) : An indexing language helps users discriminate between terms and reduces ambiguity in the language. Codes : (A) Both (A) and (R) are true and (R) is not the correct explanation. (B) Both (A) and (R) are true and (R) is the correct explanation. (C) (A) is false, but (R) is true. (D) (A) is true, but (R) is false.

of integrated circuits was made First Generation Computers Second Generation Computers Third Generation Computer Fourth Generation Computers

17.

The Network Topology in which nodes are connected to a central hub is known as (A) Ring Topology (B) Bus Topology (C) Star Topology (D) Mesh Topology

18.

Which of the following is a term used for working assumption of a solution to a problem ? (A) Research (B) Hypothesis (C) Bibliography (D) Thesis

Paper-II

19. (B) 8 digits (D) 15 digits

4

J-5910

12.

†Ö‡ ‹ÃÖ ²Öß ‹−Ö ´Öë ×úŸÖ−Öê †Óú †ÖŸÖê Æïü ? (A) 6 †Óú (B) 8 †Óú (C) 13 †Óú (D) 15 †Óú

13.

ÖÏ£Ó Ö¯Ö¸üú ÃÖÓµÖÖê•Ö−Ö ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ Æîü (A) ײÖÛ²»Ö†Öê´Öß™ü׸üú Ùü›üß•ÖÌ ÃÖê (B) ÖÏ−£ÖÃÖæ“Öß ÃÖÓ ÖÏÆüÖ µÖÖ ÃÖÓú»Ö−Ö ÃÖê (C) ×¾ÖÂÖµÖ ×¾Ö¸ü“Ö−ÖÖ êú œÓü Ö ÃÖê (D) ¿Ö²¤ü ÃÖÓ ÖÏÆü ×−ÖµÖ−¡ÖÖ ÃÖê

14.

›ü²Ö×»Ö−Ö úÖê¸ü ´Öê™üÖ ›êü™üÖ ´Öë ×úŸÖ−Öê †¾ÖµÖ¾Ö ¿ÖÖ×´Ö»Ö ÆüÖêŸÖê Æïü ? (A) 15 †¾ÖµÖ¾Ö (B) 10 †¾ÖµÖ¾Ö (C) 25 †¾ÖµÖ¾Ö (D) 08 †¾ÖµÖ¾Ö

15.

†−ÖãÎú´ÖÖßú¸üÖ úÖ ¾ÖÖê ¯ÖÏúÖ¸,ü •ÖÆüÖÑ BÖÖê•Ö úÖµÖÔ ÃÖê ¯Öæ¾ÖÔ ¯Ö¤üÖë úÖê ÃÖ´ÖÛ−¾ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æî,ü ŒµÖÖ Æîü ? (A) ˆ¢Ö¸ü-ÃÖ´Öú<Ö †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ (B) ¯Öæ¾ÖÔ-ÃÖ´Öú<Ö †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ (C) ‹ú¯Ö¤üßµÖ †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ´Öë ÃÖê úÖê‡Ô −ÖÆüà

16.

‡Ó×™ü ÖÏê×™ü›ü ÃÖ¸ü×ú™ËüÃÖ úÖ ˆ¯ÖµÖÖê Ö ×úÃÖ´Öë ×úµÖÖ ÖµÖÖ £ÖÖ ? (A) ¯ÖÏ£Ö´Ö ¯ÖßœÍüß êú ú´¯µÖæ™üÃÖÔ ´Öë (B) ׫üŸÖßµÖ ¯ÖßœÍüß êú ú´¯µÖæ™üÃÖÔ ´Öë (C) ŸÖéŸÖßµÖ ¯ÖßœÍüß êú ú´¯µÖæ™üÃÖÔ ´Öë (D) “ÖÖî£Öß ¯ÖßœÍüß êú ú´¯µÖæ™üÃÖÔ ´Öë

17.

וÖÃÖ −Öê™ü¾ÖÔú ™üÖò¯ÖÖê»Ö•Öß (ÃÖÓÛãÖןÖ) ´Öë ÖÖÓšüÖë (−ÖÖê›ËüÃÖ) úÖê êú−¦üßµÖ Ã£Ö»Ö ÃÖê ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æ,îü ŒµÖÖ úÆü»ÖÖŸÖÖ Æîü ? (A) ظü Ö ™üÖò¯ÖÖê»Ö•Öß (B) ²ÖÃÖ ™üÖò¯ÖÖê»Ö•Öß (C) ÙüÖ¸ü ™üÖò¯ÖÖê»Ö•Öß (D) ´Öê¿Ö ™üÖò¯ÖÖê»Ö•Öß

18.

ÃÖ´ÖõÖÖ êú Æü»Ö úß úÖµÖÔúÖ¸üß ´ÖÖ−µÖŸÖÖ êú ×»ÖµÖê ×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ´Öë ÃÖê ×úÃÖ ¯Ö¤ü úÖ ˆ¯ÖµÖÖê Ö ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü ? (A) ¿ÖÖê¬Ö (B) ¯ÖÏÖŒú»¯Ö−ÖÖ (C) ÖÏ−£Ö ÃÖæ“Öß (D) £Öß×ÃÖÃÖ

J-5910

5

19.

ú´¯µÖæ™ü¸ü ôÖé×ŸÖ úÖê ´ÖÖ¯ÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü (A) ²ÖÖ‡™ËüÃÖ ´Öë (B) ×ú»ÖÖê²ÖÖ‡™ËüÃÖ ´Öë (C) ´Öê ÖÖ²ÖÖ‡™ËüÃÖ ´Öë (D) ˆ¯ÖµÖãÔŒŸÖ ÃÖ³Öß

20.

›êü»Ö−Öê™ü (›üß ‡Ô ‹»Ö ‹−Ö ‡Ô ™üß) úÖ ŸÖÖŸ¯ÖµÖÔ Æîü (A) ›êü¾Ö»ÖêØ¯Ö Ö »ÖÖ‡²ÖÎê¸üß −Öê™ü¾ÖÔú (B) ×›ü¯ÖÖ™Ôü´Öë™ü †Öò±ú ‡»ÖꌙÒüÖò×−ÖŒÃÖ »ÖÖ‡²ÖÎê¸üß −Öê™ü¾ÖÔú (C) ×›üÙëüÃÖ ‹•Öãêú¿Ö−Ö »ÖÖ‡²ÖÎê¸üß −Öê™ü¾ÖÔú (D) פü»»Öß »ÖÖ‡²ÖÎê¸üß −Öê™ü¾ÖÔú

21.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ¯ÖãßÖú “ÖµÖ−Ö ´Öë ×ÃÖ±Ôú ´ÖÖÓ Ö Æüß ÃÖÓ“ÖÖ»Ö−Ö úÖ¸üú Æîü … ŸÖÔú (R) : ÖÏ−£ÖÖ»ÖµÖÖë ´Öë ¯ÖãßÖú ÃÖÓú»Ö−Ö êú ×−Ö´ÖÖÔÖ úÖê ˆ¯ÖµÖÖꌟÖÖ úß †¯Öê<ÖÖ‹Ñ ¯Ö׸ü“ÖÖ×»ÖŸÖ ú¸üŸÖß Æïü … æú™ü : (A) (A) ÃÖŸµÖ Æîü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ×´Ö£µÖÖ Æîü … (B) (A) ×´Ö£µÖÖ Æîü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (C) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ×´Ö£µÖÖ Æïü …

22.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ ³ÖÖÂÖÖ, ˆ¯ÖµÖÖꌟÖÖ†Öë úÖê þÖßúÖµÖÔ †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ ¯Ö¤üÖë úß ÃÖæ“Öß ÃÖê úÆüà •µÖÖ¤üÖ ²Ö›Íüß ²ÖÖŸÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : †−ÖãÎú´Ö×ÖúÖ ³ÖÖÂÖÖ, ¯Ö¤üÖë êú ²Öß“Ö ×¾Ö³Öê¤ü ú¸ü−Öê ´Öë ˆ¯ÖµÖÖꌟÖÖ†Öë úß ´Ö¤ü¤ü ú¸üŸÖß Æîü †Öî¸ü ³ÖÖÂÖÖ ´Öë †Ã¯Ö™üŸÖÖ úÖê ú´Ö ú¸üŸÖß Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü †Öî¸ü (R) ÃÖÆüß ¾µÖÖBµÖÖ −ÖÆüà Æîü … (B) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü †Öî¸ü (R) ÃÖÆüß ¾µÖÖBµÖÖ Æîü … (C) (A) ×´Ö£µÖÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (D) (A) ÃÖŸµÖ Æ,îü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ×´Ö£µÖÖ Æîü … Paper-II

23.

Assertion (A) : Libraries are facing a threat and are bound to disappear soon. Reason (R) : Internet and WWW provide access to Oceans of information Worldwide. Codes : (A) (A) is true, but (R) is false. (B) (A) is false, but (R) is true. (C) Both (A) and (R) are true. (D) Both (A) and (R) are false.

27.

Assertion (A) : Median is simply the middle value when the data have been arranged in ascending or descending order. Reason (R) : Median refers to the middle value in a distribution. Codes : (A) Both (A) and (R) are true. (B) (A) is true, but (R) is false. (C) (A) is false, but (R) is true. (D) Both (A) and (R) are false.

24.

Assertion (A) : Deacidification is a measure to preserve documents in any medium. Reason (R) : Digital preservation needs a different preservation care. Codes : (A) (A) is false, but (R) is true. (B) (A) is true, but (R) is false. (C) Both (A) and (R) are true. (D) Both (A) and (R) are false.

28.

Assertion (A) : Data base is a collection of interrelated data stored together. Reason (R) : It is an organised, integrated collection of data. Codes : (A) Both (A) and (R) are false. (B) (A) is false, but (R) is true. (C) Both (A) and (R) are true. (D) (A) is true, but (R) is false.

25.

Assertion (A) : SDI is a user oriented current information service. Reason (R) : It is an alerting service directed towards groups. Codes : (A) Both (A) and (R) are true. (B) (A) is true, but (R) is false. (C) (A) is false, but (R) is true. (D) Both (A) and (R) are false.

29.

26.

Assertion (A) : Indexing periodical retrieves information, which includes brief summary of the article. Reason (R) : It provides list of articles alongwith the title, authors and other bibliographic details. Codes : (A) Both (A) and (R) are true. (B) Both (A) and (R) are false. (C) (A) is true, but (R) is false. (D) (A) is false, but (R) are true.

Assertion (A) : Dewey Decimal is an enumerative scheme of classification. Reason (R) : The scheme has developed several devices and is no more an enumerative scheme of classification. Codes : (A) (A) is true, but (R) is false. (B) (A) is not true, but (R) is true. (C) Both (A) and (R) are true. (D) Both (A) and (R) are false.

30.

Assertion (A) : A Library legislation provides proper governance and management. Reason (R) : It ensures free public library service to all irrespective of caste, creed and sex. Codes : (A) Both (A) and (R) are true. (B) Both (A) and (R) are false. (C) (A) is true, but (R) is false. (D) (A) is false, but (R) is true.

Paper-II

6

J-5910

23.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ¯ÖãßÖúÖ»ÖµÖ BÖŸÖ¸êü úÖ ÃÖÖ´Ö−ÖÖ ú¸ü ¸üÆêü Æïü †Öî¸ü •Ö»¤üß Æüß ¾ÖÖê ×¾Ö»Öã¯ŸÖ ÆüÖê ÃÖúŸÖê Æïü … ŸÖÔú (R) : ‡Ó™ü¸ü−Öê™ü †Öî¸ü ›ü²»µÖæ. ›ü²»µÖæ. ›ü²»µÖæ. (www) ×¾Ö¿¾Ö¾µÖÖ¯Öß ×¾Ö¿ÖÖ»Ö ÃÖæ“Ö−ÖÖ ¯Ö׸ü ÖÏÆüÖ ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖê Æïü … æú™ü : (A) (A) ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) †ÃÖŸµÖ Æîü … (B) (A) †ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (C) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü …

24.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : †−Ö´»Ößú¸üÖ ¯ÖÏ»ÖêBÖÖë úÖê ×úÃÖß ³Öß ´ÖÖ¬µÖ´Ö ´Öë ÃÖã¸ü×<ÖŸÖ ¸üBÖ−Öê úÖ ´ÖÖ¯Ö Æîü … ŸÖÔú (R) : ×›üו֙ü»Ö ¯ÖÏß•Ö̸ü¾Öê¿Ö−Ö êú ×»ÖµÖê ׳Ö−−Ö ¯ÖÏúÖ¸ü úß ¯ÖÏןָü<ÖÖ ¤êüBÖ³ÖÖ»Ö úß •Ö̺þ¸üŸÖ ÆüÖêŸÖß Æîü … æú™ü : (A) (A) ×´Ö£µÖÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (B) (A) ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ×´Ö£µÖÖ Æîü … (C) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ×´Ö£µÖÖ Æïü …

25.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ‹ÃÖ ›üß †Ö‡ (SDI) ˆ¯ÖµÖÖꌟÖÖ ˆ−´ÖãBÖ †ªŸÖ−Ö ÃÖæ“Ö−ÖÖ ÃÖê¾ÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : µÖÆü ÃÖ´ÖæÆüÖë úß †Öê¸ü ×−ÖÙ¤ü™ü ÃÖŸÖÔúŸÖÖ ÃÖê¾ÖÖ Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (B) (A) ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ×´Ö£µÖÖ Æîü … (C) (A) ×´Ö£µÖÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æüîü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ×´Ö£µÖÖ Æïü …

26.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : †−ÖãÎú´ÖÖßú¸üÖ ¯ÖסÖúÖ ÃÖæ“Ö−ÖÖ úß ¯Öã−Ö:¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü, וÖÃÖ´Öë »ÖêBÖ úÖ ÃÖÓ×<Ö¯ŸÖ ÃÖÖ¸ü ¿ÖÖ×´Ö»Ö ¸üÆüŸÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : µÖÆü »ÖêBÖÖë êú ¿ÖßÂÖÔú, »ÖêBÖú †Öî¸ü ÖÏ−£Ö ¾ÖÖÔ−ÖÖ ÃÖ´²Ö−¬Öß ²µÖÖî¸êü êú ÃÖÖ£Ö ÃÖÖ£Ö ˆ−Öúß ÃÖæ“Öß ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (B) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü … (C) (A) ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) †ÃÖŸµÖ Æîü … (D) (A) †ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖãü (R) ÃÖŸµÖ Æîü …

J-5910

7

27.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : •Ö²Ö †ÖÑú›Íêü úÖê †Ö¸üÖêÆüß µÖÖ †¾Ö¸üÖêÆüß Îú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü, ŸÖÖê ´ÖÖÛ¬µÖúÖ ×ÃÖ±Ôú ´Ö¬µÖ ´Öæ»µÖ ¤ü¿ÖÖÔŸÖß Æîü … ŸÖÔú (R) : ´ÖÖÛ¬µÖúÖ, ²ÖÓ™ü−Ö ´Öë ´Ö¬µÖ ´Öæ»µÖ úÖê ²ÖŸÖÖŸÖß Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (B) (A) ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) †ÃÖŸµÖ Æîü … (C) (A) †ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü …

28.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ‡ú½êü ¸üBÖê †ÓŸÖ: ÃÖ´²ÖÛ−¬ÖŸÖ †ÖÑú›ÍüÖë úÖ ÃÖÓ ÖÏÆü †ÖÑú›ÍüÖ †Ö¬ÖÖ¸ü ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : µÖÆü †ÖÑú›ÍüÖë úÖ ÃÖã¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ ÃÖ´ÖÖú×»ÖŸÖ ÃÖÓ ÖÏÆü Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü … (B) (A) †ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (C) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (D) (A) ÃÖŸµÖ Æî,ü ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) †ÃÖŸµÖ Æîü …

29.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ›ËüµÖã‡Ô ¤ü¿Ö´Ö»Ö¾Ö, ¾Ö Öáú¸üÖ úß ŸÖã»Ö−ÖÖŸ´Öú µÖÖê•Ö−ÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : ‡ÃÖ µÖÖê•Ö−ÖÖ −Öê ú‡Ô ŸÖ¸üßêú ×¾Öú×ÃÖŸÖ ×úµÖê Æïü †Öî¸ü µÖÆü †²Ö ¾Ö Öáú¸üÖ úß ÖÖ−ÖÖŸ´Öú Ãúß´Ö ×²Ö»ãú»Ö −ÖÆüà ¸üÆüß … æú™ü : (A) (A) ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) †ÃÖŸµÖ Æîü … (B) (A) †ÃÖŸµÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã (R) ÃÖŸµÖ Æîü … (C) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (D) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü …

30.

†×³Öú£Ö−Ö (A) : ÖÏ−£ÖÖ»ÖµÖ úÖ−Öæ−Ö ÃÖ´Öã×“ÖŸÖ ¿ÖÖÃÖ−Ö ‹¾ÖÓ ¯ÖϲÖ−¬Ö úß ¾µÖ¾ÖãÖÖ ú¸üŸÖÖ Æîü … ŸÖÔú (R) : µÖÆü •ÖÖןÖ, ´ÖŸÖ †Öî¸ü Ø»Ö Ö ¯Ö¸ü ¬µÖÖ−Ö ×¤üµÖê ײÖ−ÖÖ ÃÖ²Öêú ×»ÖµÖê ×−Ö:¿Öã»ú ÃÖÖ¾ÖÔ•Ö×−Öú ÖÏ−£ÖÖ»ÖµÖ ÃÖê¾ÖÖ ÃÖã×−ÖÛ¿“ÖŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü … æú™ü : (A) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë ÃÖŸµÖ Æïü … (B) (A) †Öî¸ü (R) ¤üÖê−ÖÖë †ÃÖŸµÖ Æïü … (C) (A) ÃÖŸµÖ Æîü †Öî¸ü (R) †ÃÖŸµÖ Æîü … (D) (A) †ÃÖŸµÖ Æîü †Öî¸ü (R) ÃÖŸµÖ Æîü … Paper-II

31.

Arrange the following in the chronological sequence of their development. (i)

ISBD

(iii) FRBR

(ii)

34.

CCF

(iv) MARC

(i)

Vacuum tube

(ii)

Microchip

Codes :

(iii) Integrated circuits

(A) (i), (ii), (iv), (iii)

(iv) Transistors

(B)

(iv), (i), (ii), (iii)

Codes :

(C)

(iii), (ii), (iv), (i)

(A) (i), (iii), (ii), (iv)

(D) (i), (iv), (ii), (iii) 32.

Arrange the following chronologically according to their use in computers :

(B)

(i), (ii), (iii), (iv)

(C)

(i), (iv), (iii), (ii)

(D) (ii), (iv), (iii), (i)

Arrange the following secondary publications according to the beginning of their publication in chronological order.

35.

(i)

Biological Abstracts

Arrange the following professional Associations according to the year of their establishment :

(ii)

Chemical Abstracts

(i)

ILA

(ii)

(iii) LISA

(iii) ALA

(iv) Index Medicus

Codes :

Codes :

(A) (i), (ii), (iii), (iv)

(A) (i), (ii), (iii), (iv)

(B)

(iii), (iv), (i), (ii)

(B)

(i), (iii), (ii), (iv)

(C)

(iv), (iii), (ii), (i)

(C)

(ii), (i), (iii), (iv)

(D) (i), (iii), (ii), (iv)

IASLIC

(iv) ASLIB

(D) (iii), (i), (iv), (ii) 36. 33.

Arrange the following States chronologically according to year of enactment of Library Legislation. (i)

Tamil Nadu

(iii) Gujarat

(ii)

Arrange the following according to chronological order : (i)

Universal Copyright convention

(ii)

Berne Convention

U.P.

(iii) Indian Copyright Act

(iv) Mizoram

(iv) WIPO Copyright Act

Codes :

Codes :

(A) (iv), (iii), (i), (ii)

(A) (ii), (iv), (iii), (i)

(B)

(ii), (iv), (iii), (i)

(B)

(iii), (ii), (iv), (i)

(C)

(i), (iv), (iii), (ii)

(C)

(i), (iii), (ii), (iv)

(D) (i), (ii), (iv), (iii) Paper-II

(D) (ii), (i), (iii), (iv) 8

J-5910

31.

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖê ˆ−Öêú ×¾ÖúÖÃÖ êú úÖ»ÖÖ−ÖãÎú×´Öú †−ÖãÎú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßוֵÖê : (i) ISBD (†Ö‡.‹ÃÖ.²Öß.›üß.) (ii) CCF (ÃÖß.ÃÖß.‹±ú.) (iii) FRBR (‹±ú.†Ö¸ü.²Öß.†Ö¸ü.) (iv) MARC (‹´Ö.‹.†Ö¸ü.ÃÖß.) æú™ü :

34.

(A) (i), (iii), (ii), (iv)

(A) (i), (ii), (iv), (iii) (B)

(iv), (i), (ii), (iii)

(C)

(iii), (ii), (iv), (i) 35.

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ÖÖîÖ ¯ÖÏúÖ¿Ö−ÖÖë úÖê ˆ−Öêú ¯ÖÏúÖ¿Ö−Ö êú ¿Öã³ÖÖ¸ü´³Ö †−ÖãÃÖÖ¸ü úÖ»ÖÖ−ÖãÎú×´Öú †−ÖãÎú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ²ÖÖµÖÖê»ÖÖêוÖú ‹²Ã™Òêüú (ii) êú×´Öú»Ö ‹²Ã™Òêüú (iii) »ÖßÃÖÖ (‹»Ö.†Ö‡.‹ÃÖ.‹.) (iv) ‡›êüŒÃÖ ´Öê×›üúÃÖ æú™ü :

(i), (ii), (iii), (iv)

(C)

(i), (iv), (iii), (ii)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ¾µÖÖ¾ÖÃÖÖ×µÖú/¯Öê¿Öê¾Ö¸ü ÃÖÓ‘ÖÖë úÖê ˆ−Öúß Ã£ÖÖ¯Ö−ÖÖ êú ¾ÖÂÖÔ †−ÖãÃÖÖ¸ü ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ILA (†Ö‡.‹»Ö.‹.) (ii) IASLIC (†Ö‡.‹.‹ÃÖ.‹»Ö.†Ö‡.ÃÖß.) (iii) ALA (‹.‹»Ö.‹.) (iv) ASLIB (‹.‹ÃÖ.‹»Ö.†Ö‡.²Öß.) æú™ü : (A) (i), (ii), (iii), (iv) (B)

(iii), (iv), (i), (ii)

(A) (i), (ii), (iii), (iv)

(C)

(iv), (iii), (ii), (i)

(B)

(i), (iii), (ii), (iv)

(D) (i), (iii), (ii), (iv)

(C)

(ii), (i), (iii), (iv)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ¸üÖ•µÖÖë úÖê ÖÏ−£ÖÖ»ÖµÖ †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö ¯ÖÖ׸üŸÖ ÆüÖê−Öê êú ¾ÖÂÖÔ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü úÖ»ÖÖ−ÖãÎú×´Öú Îú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ŸÖ×´Ö»Ö−ÖÖ›ãü (ii) µÖæ.¯Öß. (iii) Öã•Ö¸üÖŸÖ (iv) ×´Ö•ÖÌÖê¸ü´Ö æú™ü :

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖê úÖ»ÖÖ−ÖãÎú×´Öú †−ÖãÎú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ÃÖ¾ÖÔ¤êü¿ÖßµÖ úÖò¯Ö߸üÖ‡™ü †×³ÖÃÖ´ÖµÖ (ii) ²Ö−ÖÔ †×³ÖÃÖ´ÖµÖ (iii) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ úÖò¯Ö߸üÖ‡™ü †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö (iv) ¾Ö߯ÖÖê (›ü²»µÖæ.†Ö‡.¯Öß.†Öê.) úÖò¯Ö߸üÖ‡™ü †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö æú™ü :

(A) (iv), (iii), (i), (ii)

(A) (ii), (iv), (iii), (i)

(B)

(ii), (iv), (iii), (i)

(B)

(iii), (ii), (iv), (i)

(C)

(i), (iv), (iii), (ii)

(C)

(i), (iii), (ii), (iv)

36.

(D) (iii), (i), (iv), (ii) 33.

(B)

(D) (ii), (iv), (iii), (i)

(D) (i), (iv), (ii), (iii) 32.

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖê ú´¯µÖæ™ü¸üÖë ´Öë ˆ−Öêú ˆ¯ÖµÖÖê Ö êú †−ÖãÃÖÖ¸ü úÖ»ÖÖ−ÖãÎú×´Öú †−ÖãÎú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßו֋ : (i) ¾ÖÖæ´Ö ™ËüµÖæ²Ö (ii) ´ÖÖ‡ÎúÖê×“Ö¯Ö (iii) ‹úßéúŸÖ ÃÖ¸ü×ú™ËüÃÖ (iv) ™ÒüÖÓוÖÙüÃÖÔ æú™ü :

(D) (ii), (i), (iii), (iv)

(D) (i), (ii), (iv), (iii) J-5910

9

Paper-II

37.

38.

39.

40.

Arrange the structure of the Research report in correct order : (i) Table of contents (ii) Appendices (iii) Text (iv) Title page Codes : (A) (iii), (i), (iv), (ii) (B) (i), (ii), (iii), (iv) (C) (ii), (iii), (iv), (i) (D) (iv), (i), (iii), (ii)

List – I

List – II

(a) Father of Scientific Management

(i)

Henry Fayol

(b) Father of (ii) Elton Administration Mayo

Arrange the following schemes of classification according to their year of publication : (i) CC (ii) DDC (iii) LC (iv) UDC Codes : (A) (ii), (i), (iii), (iv) (B) (ii), (iii), (iv), (i) (C) (i), (ii), (iv), (iii) (D) (iv), (iii), (ii), (i)

(c) Father of Human Relations School

(iii) F. Hertzberg

(d) Father of Corporate Strategy

(iv) F.W. Taylor

Codes :

Match the following : List – I List – II (a) The Right to (i) 2000 Information Act of India (b) Universal (ii) 2005 Declaration of Human Rights (c) Information (iii) 1948 Technology Act. (India) (d) Digital (iv) 1998 Millennium Act Codes : (a) (b) (c) (d) (A) (i) (ii) (iii) (iv) (B) (ii) (iii) (i) (iv) (C) (iii) (ii) (iv) (i) (D) (iv) (iii) (ii) (i)

Paper-II

Match the following :

41.

(a)

(b)

(c)

(d)

(A)

(iv)

(ii)

(i)

(iii)

(B)

(iv)

(i)

(ii) (iii)

(C)

(iii) (iv)

(D)

(ii)

(ii)

(i)

(iii) (iv)

(i)

Match the following : List – I

List – II

(a) C.A. Cutter (i) (b) H.E. Bliss

Bibliographic classification

(ii) Expansive classification

(c) J.D. Brown (iii) Universal classification (d) Paul Otlet (iv) Subject classification & Henry LaFontaine Codes :

10

(a)

(b)

(c)

(A)

(ii)

(i)

(iv) (iii)

(B)

(ii)

(iii) (iv)

(i)

(C)

(i)

(iii) (iv)

(ii)

(D)

(iii) (iv)

(ii)

(d)

(i) J-5910

37.

¿ÖÖê¬Ö ¯ÖÏן־Öê¤ü−Ö úß ÃÖÓ¸ü“Ö−ÖÖ úÖê ÃÖÆüß †−ÖãÎú´Ö ´Öë ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßוֵÖê : (i) ×¾ÖÂÖµÖ ÃÖæ“Öß (ii) ¯Ö׸ü׿Ö™ü (iii) ´Öæ»Ö-¯ÖÖšü (iv) ¿ÖßÂÖÔú ¯Öéšü æú™ü : (A) (B) (C) (D)

38.

(iii), (i), (iv), (ii) (i), (ii), (iii), (iv) (ii), (iii), (iv), (i) (iv), (i), (iii), (ii)

¾Ö Öáú¸üÖ úß ×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ ¯Ö¨üןֵÖÖë úÖê ˆ−Öêú ¯ÖÏúÖ¿Ö−Ö êú ¾ÖÂÖÔ êú †−ÖãÃÖÖ¸ü ¾µÖ¾ÖÛÃ£ÖŸÖ úßוֵÖê : (i) CC (ÃÖß.ÃÖß.) (ii) DDC (›üß.›üß.ÃÖß.) (iii) LC (‹»Ö.ÃÖß.) (iv) UDC (µÖæ.›üß.ÃÖß.) æú™ü : (A) (B) (C) (D)

39.

40.

(a)

(ii), (i), (iii), (iv) (ii), (iii), (iv), (i) (i), (ii), (iv), (iii) (iv), (iii), (ii), (i)

41.

×−Ö´−Ö×»Ö×BÖŸÖ úÖê ÃÖã´Öê×»ÖŸÖ úßו֋ : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II (i) 2000 (a) ³ÖÖ¸üŸÖßµÖ ÃÖæ“Ö−ÖÖ ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ †×¬ÖúÖ¸ü †×¬Ö×−ÖµÖ´Ö (ii) 2005 (b) ´ÖÖ−Ö¾Ö †×¬ÖúÖ¸ü ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî×´Öú ˆ¤Ëü‘ÖÖêÂÖÖÖ (iii) 1948 (c) ‡−±úÖê´Öì¿Ö−Ö ™êüŒ−ÖÖò»ÖÖò•Öß ‹êŒ™ü (‡Û−›üµÖÖ) (iv) 1998 (d) ×›üו֙ü»Ö ×´Ö»Öê×−ÖµÖ´Ö ‹êŒ™ü æú™ü : (a) (A) (i) (B) (ii) (C) (iii) (D) (iv)

J-5910

(b) (ii) (iii) (ii) (iii)

(c) (iii) (i) (iv) (ii)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö ú¸ëü : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II (a) ¾Öî–ÖÖ×−Öú ¯ÖϲÖ−¬Ö (i) Æêü−Ö¸üß ±êúµÖÖê»Ö úÖ •Ö−Öú (b) ¯ÖÏ¿ÖÖÃÖ−Ö úÖ •Ö−Öú (ii) ‹»™ü−Ö ´ÖêµÖÖê (c) ´ÖÖ−Ö¾ÖßµÖ ÃÖ´²Ö−¬Ö (iii) ‹±ú. Æü•ÖÌÔ²Ö ÖÔ ×¾Ö“ÖÖ¸ü¬ÖÖ¸üÖ úÖ •Ö−Öú (d) úÖò¯ÖÖì¸êü™ü ÙÒêü™êü•Öß (iv) ‹±ú. ›ü²»µÖæ. úÖ •Ö−Öú ™êü»Ö¸ü æú™ü :

(d) (iv) (iv) (i) (i)

(b)

(c)

(d)

(A) (iv)

(ii)

(i)

(iii)

(B)

(iv)

(i)

(ii)

(iii)

(C)

(iii)

(iv)

(ii)

(i)

(D) (ii)

(iii)

(iv)

(i)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö ú¸ëü : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II (a) ÃÖß.‹. ú™ü¸ü (i) ÖÏ−£Ö¯Ö¸üú ¾Ö Öáú¸üÖ (b) ‹“Ö.‡Ô. Û²»ÖÃÖ (ii) ×¾ÖßÖÖ¸ü¯Ö¸üú ¾Ö Öáú¸üÖ (c) •Öê.›üß. ²ÖÎÖ‰ú−Ö (iii) ÃÖÖ¾ÖÔ³ÖÖî×´Öú ¾Ö Öáú¸üÖ (d) ¯ÖÖò»Ö †Öò™ü»Öê™ü ‹¾ÖÓ (iv) ×¾ÖÂÖµÖ ¾Ö Öáú¸üÖ Æêü−Ö¸üß »ÖÖ ±úÖë™êü−Ö æú™ü : (a)

(b)

(c)

(d)

(A) (ii)

(i)

(iv)

(iii)

(B)

(ii)

(iii)

(iv)

(i)

(C)

(i)

(iii)

(iv)

(ii)

(iv)

(ii)

(i)

(D) (iii) 11

Paper-II

42.

Match the following : List – I

44.

(i) (a) International Conference on Cataloguing Principles

1969

(b) International (ii) Meeting of Cataloguing Experts

1961

(d) First CCF Users (iv) 1978 meeting Codes : (a)

(b)

(c)

(A)

(ii)

(i)

(iv) (iii)

(B)

(iii)

(ii)

(iv)

(i)

(C)

(iv)

(iii)

(i)

(ii)

(D)

(iii)

(i)

(iv)

(ii)

(b) DEVSIS (c) INIS (d) DESIDOC

45.

(a)

CLRI

(i) Hyderabad

(b)

SENDOC

(ii) New Delhi

(c)

NASSDOC (iii) Mumbai

(d)

BARC

(iv) Chennai

(a)

(b)

(c)

(d)

(A)

(ii)

(i)

(iv) (iii)

(B)

(iv) (iii)

(i)

(ii)

(C)

(iv)

(i)

(ii)

(iii)

(D)

(iii)

(i)

(iv)

(ii)

Match the following : List – I

List – II (i) Defence Science (ii) Social Sciences (iii) Development Science

List – II

(a) Fumigation

(i)

Acquisition

(b) Building library collection

(ii) Preservation

(c) Kardex

(iii) Reference service

(d) Information (iv) Registration Desk of Periodicals

(iv) Nuclear Science

Codes :

Codes : (a) (b) (c) (d) (A) (iv) (ii) (i) (iii) (B) (ii) (iii) (iv) (i) (C) (i) (ii) (iii) (iv) (D) (iii) (ii) (i) (iv) Paper-II

List – II

(d)

Match the following : List – I (a) NASSDOC

List – I

Codes :

(c) International Symposium of Bibliographic Exchange format (iii) 1990

43.

Match the following :

List – II

12

(a)

(b)

(c)

(d)

(A)

(ii)

(iii)

(i)

(iv)

(B)

(ii)

(iii)

(iv)

(i)

(C)

(iii)

(ii)

(i)

(iv)

(D)

(ii)

(i)

(iv)

(iii) J-5910

42.

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö úßוֵÖê : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II (a) ‡Ó™ü¸ü−Öê¿Ö−Ö»Ö úÖÓ±ÏëúÃÖ (i) 1969 †Öò−Ö îú™üÖ»ÖÖòØ Ö Ö Ø¯ÖÏ×ÃÖ¯Ö»ÃÖ (b) ‡Ó™ü¸ü−Öê¿Ö−Ö»Ö ´ÖßØ™ü Ö (ii) 1961 †Öò±ú îú™üÖ»ÖÖòØ Ö Ö ‹ŒÃÖ¯Ö™ËüÃÖÔ (c) ‡Ó™ü¸ü−Öê¿Ö−Ö»Ö ØÃÖ¯ÖÖêוÖÌµÖ´Ö †Öò±ú ײÖÛ²»Ö†Öê ÖÏÖ×±úú ‹ŒÃÖ“Öë•Ö ±úÖò´Öì™ü (iii) 1990 (d) ±úÙÔü ÃÖß ÃÖß ‹±ú (iv) 1978 µÖæ•ÖÌÃÖÔ ´ÖßØ™ü Ö æú™ü : (a) (A) (ii) (B) (iii) (C) (iv) (D) (iii)

43.

(b) (i) (ii) (iii) (i)

(c) (iv) (iv) (i) (iv)

44.

ÃÖæ“Öß – I

J-5910

(b) (ii) (iii) (ii) (ii)

(c) (i) (iv) (iii) (i)

ÃÖæ“Öß – II

(a)

ÃÖß.‹»Ö.†Ö¸ü.†Ö‡.

(i)

Æîü¤ü¸üÖ²ÖÖ¤ü

(b)

ÃÖê−Ö›üÖòú (‹ÃÖ.‡Ô.‹−Ö.›üß.†Öê.ÃÖß.)

(ii)

−Ö‡Ô ×¤ü»»Öß

(c)

−ÖîÃÖ›üÖòú (‹−Ö.‹.‹ÃÖ.‹ÃÖ.›üß.†Öê. ÃÖß.)

(iii)

´Öã´²Ö‡Ô

(d)

²ÖÖÔú (²Öß.‹.†Ö¸ü.ÃÖß.)

(iv)

“Öê−−Ö‡Ô

æú™ü :

(d) (iii) (i) (ii) (ii)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö ú¸ëü : ÃÖæ“Öß – I ÃÖæ“Öß – II (a) −ÖîÃÖ›üÖòú (i) ¸ü<ÖÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö (‹−Ö.‹.‹ÃÖ.‹ÃÖ. ›üß.†Öê.ÃÖß.) (b) ›êü¾Ö×ÃÖÃÖ (ii) ÃÖÖ´ÖÖוÖú ×¾Ö–ÖÖ−Ö (›üß.‡Ô.¾Öß.‹ÃÖ. †Ö‡.‹ÃÖ.) (c) ‡−ÖßÃÖ (iii) ×¾ÖúÖÃÖ ×¾Ö–ÖÖ−Ö (†Ö‡.‹−Ö.†Ö‡. ‹ÃÖ.) (d) ›êü×ÃÖ›üÖòú (iv) −µÖæÛŒ»ÖµÖ¸ü ×¾Ö–ÖÖ−Ö (›üß.‡Ô.‹ÃÖ.†Ö‡. ›üß.†Öê.ÃÖß.) æú™ü : (a) (A) (iv) (B) (ii) (C) (i) (D) (iii)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö ú¸ëü :

45.

(a)

(b)

(c)

(d)

(A) (ii)

(i)

(iv)

(iii)

(B)

(iv)

(iii)

(i)

(ii)

(C)

(iv)

(i)

(ii)

(iii)

(D) (iii)

(i)

(iv)

(ii)

×−Ö´−ÖÖÓ×úŸÖ úÖ ×´Ö»ÖÖ−Ö ú¸ëü : ÃÖæ“Öß – I

ÃÖæ“Öß – II

(a)

¬Öæ´ÖÏßú¸üÖ

(i)

ÃÖÓ¯ÖÏÖÛ¯ŸÖ

(b)

¯ÖãßÖúÖ»ÖµÖ ÃÖÓ ÖÏÆü úÖ ×−Ö´ÖÖÔÖ

(ii)

¯Ö׸ü¸ü<ÖÖ

(c)

úÖ›ìüŒÃÖ

(iii) ÃÖÓ¤ü³ÖÔ ÃÖê¾ÖÖ

(d)

ÃÖæ“Ö−ÖÖ ›êüÃú

(iv) ¯ÖסÖúÖ†Öë úÖ

¯ÖÓ•Ößú¸üÖ æú™ü :

(d) (iii) (i) (iv) (iv) 13

(a)

(b)

(c)

(d)

(A) (ii)

(iii)

(i)

(iv)

(B)

(ii)

(iii)

(iv)

(i)

(C)

(iii)

(ii)

(i)

(iv)

(D)

(ii)

(i)

(iv)

(iii) Paper-II

Read the passage given below, and answer the questions based on your understanding of the passage. (Question Nos. 46-50) Invention is the creation of an idea that can be translated to practice. It is also the process of bringing new technology into being. Invention is goal directed, the process is orderly, and it is essentially an intellectual process. An inventor is generally not a big reservoir of existing knowledge or of past failures. A substantial part of a scientist’s time is spent in collecting facts. The greater a scientist’s familiarity with the great scientific works, the greater will be his own power of invention. Ingenuity is the younger brother of imagination. Theoretical creation is an intermediate step between invention and discovery. A scientist who is familiar with a number of methods attached to a problem, is most likely to solve the greatest number of problems. Invention is the basic ingredient of innovation. Innovation is of two kinds, i.e., in product and service. It is a slow process. Innovations which started several years ago may bear fruit now. Innovation involves the bringing of an invention into commercial use. In some cases, invention and innovation merge into one another. Invention and innovation have been the foundations of industrial development in most advanced countries. Innovation bring about competition and competition brings about efficiency. Of the total innovation process, research is only a part. Research may invent, but invention can only be utilized by the complicated and complex process of innovation. Innovation is more often the result of recognizing and adapting an idea than of invention a new one. Utilization of technical information including research outputs can result in an industrial innovation. Innovators achieve success, but not imitations. In the past, innovation came from individual Paper-II

46.

47.

48.

49.

50.

14

scientists. Individual inventors were responsible for innovation. In modern industry it is rarely the case, teams of scientists are really responsible for inventions and innovations. Success in invention and innovation depends not only on originality and imagination but also on knowing what and how to invent and innovate. What is an invention ? (A) It is the idea that has the characteristics of application. (B) A theoretical idea regardless of application. (C) A discovery that does not lead to new technology. (D) A process bereft of use. An invention involves (A) Collection & application of past data. (B) Simply an effort to explore past knowledge. (C) Redefining knowledge of the past. (D) Exploiting past knowledge and newly collected facts. Industrial development and competitive environment are possible when (A) Invention follows innovation (B) Invention leads to innovation (C) Invention prevents innovation (D) Invention has little practical use Invention is carried out at present (A) by an individual researcher with little originality and imagination. (B) by an individual researcher with high level imagination. (C) by a group of researchers with adequate originality and imagination. (D) by industrialists to achieve success in business. What is innovation ? (A) Innovation is a theoretical process. (B) Innovation conceals invention. (C) Innovation is a process of application of invention. (D) Innovation provides data for invention. J-5910

×−Ö´−Ö×»Ö×BÖŸÖ †−Öã“”êû¤ü úÖê ¯ÖלÍü‹ †Öî¸ü ˆÃÖêú ²ÖÖê¬Ö−Ö êú †Ö¬ÖÖ¸ü ¯Ö¸ü ¯Öæ”êû Ö‹ ¯ÖÏ¿−ÖÖë úÖ ˆ¢Ö¸ü ¤üßו֋ : (¯ÖÏ¿−Ö 46 ÃÖê 50 ŸÖú úßו֋ …) †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ‹êÃÖê ×¾Ö“ÖÖ¸ü úß ˆŸ¯Ö×¢Ö Æîü וÖÃÖê ¾µÖ¾ÖÆüÖ¸ü ´Öë ²Ö¤ü»ÖÖ •ÖÖ ÃÖúŸÖÖ Æîü … µÖÆü −ÖæŸÖ−Ö ¯ÖÏÖîªÖê× Öúß úÖê †Ûß֟¾Ö ´Öë »ÖÖ−Öê úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ³Öß Æîü … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü »Ö<µÖ ×−Ö¤êü×¿ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü, ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ×¾Ö׬־֟ÖË ÆüÖêŸÖß Æîü, †Öî¸ü µÖÆü †×−Ö¾ÖÖµÖÔŸÖ: ²ÖÖîרüú ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ Æîü … ÃÖÖ´ÖÖ−µÖŸÖµÖÖ, †Ö×¾ÖÂúÖ¸üú, ´ÖÖî•Öæ¤üÖ –ÖÖ−Ö µÖÖ ×¾Ö ÖŸÖ ×¾Ö±ú»ÖŸÖÖ†Öë úÖ ×¾Ö¿ÖÖ»Ö ãÓú›ü −ÖÆüà ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ‹ú ¾Öî–ÖÖ×−Öú êú ÃÖ´ÖµÖ úÖ úÖ±úß ³ÖÖ Ö ŸÖ£µÖÖë úÖê ‹ú×¡ÖŸÖ ú¸ü−Öê ´Öë ¾µÖŸÖßŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ‹ú ¾Öî–ÖÖ×−Öú úß ´ÖÆüÖ−Ö ¾Öî–ÖÖ×−Öú úÖµÖÖí êú ÃÖÖ£Ö ÃÖã×¾Ö–ÖŸÖÖ ×•ÖŸÖ−Öß •µÖÖ¤üÖ ÆüÖêŸÖß Æîü, ˆŸÖ−ÖÖ Æüß †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü úß ˆÃÖúß ¿ÖÛŒŸÖ †×¬Öú ÆüÖê Öß … ú»¯Ö−ÖÖ úÖ ”ûÖê™üÖ ³ÖÖ‡Ô ¯ÖϾÖßÖŸÖÖ Æîü … ÃÖî¨üÖÛ−ŸÖú ÃÖé•Ö−Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Öî¸ü BÖÖê•Ö êú ²Öß“Ö ´Ö¬µÖ¾ÖŸÖá ú¤ü´Ö Æîü … ‹ú ¾Öî–ÖÖ×−Öú •ÖÖê ÃÖ´ÖõÖÖ ÃÖê •Öã›Íêü ú‡Ô ŸÖ¸üßúÖë úÖ •ÖÖ−ÖúÖ¸ü Æîü, ˆÃÖêú ×»ÖµÖê ²Ö›Íüß ÃÖÓBµÖÖ úß ÃÖ´ÖõÖÖ†Öë úÖê ÃÖã»Ö—ÖÖ−ÖÖ ÃÖÓ³ÖÖ×¾ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü, −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úÖ ´Öæ»Ö³ÖæŸÖ †¾ÖµÖ¾Ö Æîü … −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ¤üÖê ¯ÖÏúÖ¸ü úÖ ÆüÖŸê ÖÖ Æîü, †£ÖÖÔŸÖË, ˆŸ¯ÖÖ¤ü †Öî¸ü ÃÖê¾ÖÖ ´Öë … µÖÆü ¬Öß´Öß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ Æîü … •ÖÖê −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ú‡Ô ¾ÖÂÖÔ ¯ÖÆü»Öê ¿Öãºþ Æãü‹ Æïü ¿ÖÖµÖ¤ü †²Ö ˆ−ÖúÖ ¯Ö׸üÖÖ´Ö ×−Öú»Öê ÖÖ … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü úÖê ¾ÖÖ×ÖÛ•µÖú ˆ¯ÖµÖÖê Ö ´Öë »ÖÖ−ÖÖ −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ÃÖê †¯Öê×<ÖŸÖ ÆüÖêŸÖÖ Æîü … ãú”û ´ÖÖ´Ö»ÖÖë ´Öë, †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Öî¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úÖ ‹ú ¤æüÃÖ¸êü ´Öë ×¾Ö»ÖµÖ−Ö ÆüÖê •ÖÖŸÖÖ Æîü … †×¬ÖúÖÓ¿Ö ˆ−−ÖŸÖ ¤êü¿ÖÖë ´Öë, †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Öî¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö †ÖîªÖê× Öú ×¾ÖúÖÃÖ úß ²Öã×−ÖµÖÖ¤ü ¸üÆüÖ Æîü … −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ¯ÖÏןÖï֬ÖÖÔ úÖê •Ö−´Ö ¤êüŸÖÖ Æîü †Öî¸ü ¯ÖÏןÖï֬ÖÖÔ ÃÖê úÖµÖÔãú¿Ö»ÖŸÖÖ †ÖŸÖß Æîü … ÃÖ´¯ÖæÖÔ −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ ´Öë, ¿ÖÖê¬Ö ´ÖÖ¡Ö ‹ú †Ó¿Ö Æîü … ¿ÖÖê¬Ö ÃÖê †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ÆüÖê ÃÖúŸÖÖ Æîü, ¯Ö¸ü−ŸÖã †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü úÖ ˆ¯ÖµÖÖê Ö −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úß •Ö×™ü»Ö †Öî¸ü úךü−Ö ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ «üÖ¸üÖ Æüß ÆüÖê ÃÖúŸÖÖ Æîü … −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö •µÖÖ¤üÖŸÖ¸ü ×¾Ö“ÖÖ¸ü úÖê ¯ÖÆü“ÖÖ−Ö−Öê †Öî¸ü †−Öãæú×»ÖŸÖ ú¸ü−Öê úÖ ¯Ö׸üÖÖ´Ö ÆüÖêŸÖÖ Æîü ²Ö•ÖÖµÖ −ÖµÖê ¯ÖÏúÖ¸ü êú †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü êú … ¿ÖÖê¬Ö êú ¯Ö׸üÖÖ´ÖÖë ÃÖ´ÖêŸÖ, ŸÖú−Ößúß •ÖÖ−ÖúÖ¸üß úÖ ‡ÃŸÖê´ÖÖ»Ö, †ÖîªÖê× Öú −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ´Öë ±ú»Öß³ÖæŸÖ ÆüÖê ÃÖúŸÖÖ Æîü … −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔú ÃÖ±ú»ÖŸÖÖ ¯ÖÏÖ¯ŸÖ ú¸üŸÖê Æïü, ¯Ö¸ü−ŸÖã †−Öãú¸üÖ −ÖÆüà … ×¾Ö ÖŸÖ úÖ»Ö ´Öë, −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö †»Ö Ö-†»Ö Ö ¾Öî–ÖÖ×−ÖúÖë ÃÖê Æãü‹ … †»Ö Ö-†»Ö Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸üú −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö êú ×»ÖµÖê וִ´Öê¤üÖ¸ü £Öê … †Ö¬Öã×−Öú ˆªÖê Ö ´Öë, µÖÆü ×¾Ö¸ü»Öê Æüß ÆüÖêŸÖÖ Æîü; ¾Öî–ÖÖ×−ÖúÖë êú ¤ü»Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸üÖë †Öî¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−ÖÖë êú ×»ÖµÖê ¾ÖÖÃŸÖ¾Ö ´Öë וִ´Öê¤üÖ¸ü Æïü … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Öî¸ü J-5910

46.

47.

48.

49.

50.

15

−Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ´Öë ÃÖ±ú»ÖŸÖÖ −Ö ×ÃÖ±Ôú ´ÖÖî×»ÖúŸÖÖ †Öî¸ü ú»¯Ö−ÖÖ ¯Ö¸ü ×−Ö³ÖÔ¸ü ú¸üŸÖß Æîü ¯Ö¸ü−ŸÖã ‡ÃÖ –ÖÖ−Ö ¯Ö¸ü ³Öß ×−Ö³ÖÔ¸ü ú¸üŸÖß Æîü ×ú ŒµÖÖ †Öî¸ü îúÃÖê †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †Öî¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ×ú‹ •ÖÖ‹ … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ŒµÖÖ Æîü ? (A) µÖÆü ‹ú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æîü וÖÃÖ´Öë ¯ÖϵÖãÛŒŸÖ úß ×¾Ö¿ÖêÂÖŸÖÖ‹Ñ Æïü … (B) ¯ÖϵÖãÛŒŸÖ ¯Ö¸ü ¬µÖÖ−Ö ×¤üµÖê ײÖ−ÖÖ ÃÖî¨üÖÛ−ŸÖú ×¾Ö“ÖÖ¸ü Æîü … (C) ‹ú BÖÖê•Ö •ÖÖê −ÖæŸÖ−Ö ¯ÖÏÖîªÖê× Öúß úß †Öê¸ü ¯ÖϾÖé¢Ö −ÖÆüà ú¸üŸÖß Æîü … (D) ˆ¯ÖµÖÖê Ö ¾ÖÓ×“ÖŸÖ ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ … †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü †ÓŸÖ: ÖÏÃŸÖ ú¸üŸÖÖ Æîü (A) ×¾Ö ÖŸÖ †ÖÑú›Íêü úÖ ÃÖÓ ÖÏÆü ‹¾ÖÓ †−Öã¯ÖϵÖãÛŒŸÖ … (B) ×¾Ö ÖŸÖ –ÖÖ−Ö úß BÖÖê•Ö-²Öß−Ö ú¸ü−Öê úß ×ÃÖ±Ôú ‹ú úÖê×¿Ö¿Ö … (C) ×¾Ö ÖŸÖ –ÖÖ−Ö úÖê ¯Öã−Ö: ¯Ö׸ü³ÖÖ×ÂÖŸÖ ú¸ü−ÖÖ … (D) ×¾Ö ÖŸÖ –ÖÖ−Ö †Öî¸ü −Ö¾Ö ÃÖÓú×»ÖŸÖ ŸÖ£µÖÖë úÖê úÖ´Ö ´Öë »Öê−ÖÖ … †ÖîªÖê× Öú ×¾ÖúÖÃÖ †Öî¸ü ŸÖã»Ö−ÖÖŸ´Öú ¯ÖµÖÖÔ¾Ö¸üÖ ÃÖÓ³ÖÖ×¾ÖŸÖ Æîü, •Ö²Ö (A) †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úÖ †−Öã¯ÖÖ»Ö−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü … (B) †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úß †Öê¸ü ¯ÖϾÖé¢Ö ú¸üŸÖÖ Æîü … (C) †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö úÖê ¸üÖêúŸÖÖ Æî …ü (D) †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ÃÖê £ÖÖê›ÍüÖ ¾µÖÖ¾ÖÆüÖ׸üú »ÖÖ³Ö Æîü … ¾ÖŸÖÔ´ÖÖ−Ö ÃÖ´ÖµÖ ´Öë †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü ×úµÖÖ •ÖÖŸÖÖ Æîü (A) £ÖÖê›Íüß ´ÖÖî×»ÖúŸÖÖ †Öî¸ü ú»¯Ö−ÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¾µÖÛŒŸÖ ÖŸÖ ¿ÖÖê¬ÖúŸÖÖÔ «üÖ¸üÖ … (B) ˆ““Ößָü úß ú»¯Ö−ÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¾µÖÛŒŸÖ ÖŸÖ ¿ÖÖê¬ÖúŸÖÖÔ «üÖ¸üÖ … (C) ¯ÖµÖÖÔ¯ŸÖ ´ÖÖî×»ÖúŸÖÖ †Öî¸ü ú»¯Öü−ÖÖ êú ÃÖÖ£Ö ¿ÖÖê¬ÖúŸÖÖÔ†Öë êú ÃÖ´ÖæÆü «üÖ¸üÖ … (D) úÖ¸üÖê²ÖÖ¸ü ´Öë ÃÖ±ú»ÖŸÖÖ ÆüÖ×ÃÖ»Ö ú¸−Öê êú ×»ÖµÖê ˆªÖê Ö¯ÖןֵÖÖë «üÖ¸üÖ … −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ŒµÖÖ Æîü ? (A) −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö ‹ú ÃÖî¨üÖÛ−ŸÖú ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ Æîü … (B) −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü úÖê ×”û¯ÖÖ ¤êŸÖÖ Æîü … (C) −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü úÖê †−Öã¯ÖϵÖãŒŸÖ ú¸ü−Öê úß ¯ÖÏ×ÎúµÖÖ Æîü … (D) −Ö¾Ö¯ÖϾ֟ÖÔ−Ö †Ö×¾ÖÂúÖ¸ü êú ×»ÖµÖê †ÖÑú›Íêü ¯ÖϤüÖ−Ö ú¸üŸÖÖ Æîü … Paper-II

Space For Rough Work

D-0109 J-59-10

16

P.T.O.