Groene Corridor de integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
colofon opdrachtgever gemeente Eindhoven sector ORVM afdeling Groen en Water Kennedyplein 200 Postbus 990, 5600 AZ Eindhoven Projectteam: Boudewijn Tooren Gerben Kok Ingeborg Schouten Jelle Groot Gabry van Winden
vormgeving Nieuwland Advies Haagsteeg 4 Postbus 522, 6700 AM Wageningen telefoon: +31.(0)317.467.246 fax: +31.(0)317.467.200 e-mail:
[email protected] www.nieuwlandadvies.nl
copyright 9604 EVG © 2010 Nieuwland Advies, Wageningen Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur(s). Deze uitgave is met de grootste zorgvuldigheid opgesteld. Noch de makers, noch de uitgever stellen zich echter aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van eventuele onjuistheden en/of onvolkomenheden in deze uitgave.
Groene Corridor de integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
Definitief rapport, mei 2010
INHOUD Inhoud 1 Aanleiding
07
2 Projectdoel
09
6.3 Eindhoven schrijft geschiedenis
36
6.4 De verkleuring van de Groene Corridor
37
7 Ontwerpuitgangspunten
41
7.1 De inrichting van de recreatieve verbinding
41
7.2 Bomen
42
7.3 Straatmeubilair, element- en materiaalgebruik
43
3 Projectgebied
11
7.4 Communicatiemiddelen en informatievoorziening
44
4 Beleidskaders
13
7.5 De knooppunten
45
4.1 Rijksbeleid
13
7.6 De deelgebieden
46
4.2 Provinciaal beleid (Noord Brabant)
13
7.6.1 De Mathildelaan
46
4.3 Gemeentelijk beleid
14
7.6.4 De Zwaanstraat
48
7.6.5 Oirschotsedijk I
49
5 Gebiedsanalyse
19
7.6.6 Oirschotsedijk II
50
5.1 Historische verkenning
19
7.6.7 Oirschotsedijk III
51
5.2 Ruimtelijke verkenning
24
5.3 Recreatie
26
8 Ontwerpopgaven
53
5.4 Ontwikkellocaties
28 Bijlage 1 Bronnen
57
Bijlage 2 Contacten
58
6 De visie voor de Groene Corridor
33
6.1 Stedelijke uitloper
34
6.2 Een historische route
34
6
hoofdstuk 1
AANLEIDING De stedelijke structuur van Eindhoven kenmerkt zich onder andere
Uitgangspunten van dit Groene Raamwerk zijn de bestaande
door drie groene wiggen die vanuit het omringende landelijke gebied
laan- en bosstructuren uitgebreid met ecologische en recreatieve
de stad ‘inprikken’. Deze groene wiggen zijn, of worden op dit
verbindingen langs het Beatrixkanaal, de Oirschotsedijk en
moment, ontwikkeld als stadspark De Karpen, de Genneper Parken
de beekloop de Ekkersrijt. De Oirschotsedijk is onderdeel van
en stadspark Landelijk Strijp.
de Groene Corridor. De ingrepen ten behoeve van de Groene Corridor zijn gericht op het versterken van het raamwerk voor
De Westcorridor van Eindhoven is onderhevig aan een grote
Landelijk Strijp, het maken van verbindingen tussen de stad en
verandering. De Philipsbedrijventerreinen worden getransformeerd
het landschap, de stadsdelen onderling en het bereikbaar maken
naar duurzame woon- en werkmilieu's en in de arbeiderswijken
van Landelijk Strijp vanuit de omliggende wijken.
van Philips vindt grootschalige wijkvernieuwing plaats. De Groene Corridor, die onderdeel is van zowel de Westcorridor als Stadspark
De Groene Corridor is een initiatief van het Brabants Landschap,
Landelijk Strijp, maakt in de toekomst het groen bereikbaar voor de
de Erven Frits Philips, de gemeente Eindhoven en de gemeente
stedeling.
Oirschot. Het initiatief is uitgewerkt tot een ontwerpvisie door Adriaan Geuze van West-8.
In de Ontwikkelingsvisie voor stadspark Landelijk Strijp is de Groene Corridor aangemerkt als deelproject voor het Groene Raamwerk. De
Tijdens de boomfeestdagen in 2008 en 2009 is al een aanzet
Groene Corridor moet dé recreatieve fietsverbinding worden tussen
gedaan om de laanstructuur langs de Oirschotsedijk te
het centrum van Eindhoven en het Groene Woud.
verstevigen. Tijdens deze dagen zijn honderden eiken aangeplant langs de Oirschotsedijk ter hoogte van de Strijpse akker en
Vanaf het 18 Septemberplein in Eindhoven loopt de route via
verder richting het Beatrixkanaal.
stadspark Landelijk Strijp tot op de Markt in Oirschot. Het Groene Raamwerk is de basis voor de ontwikkelingen in Landelijk Strijp. afbeelding 1| De Zwaanstraat
7
8
hoofdstuk 2
PROJECTDOEL De Integrale visie Groene Corridor is onderdeel van de totaalvisie
de algehele afstemming tussen deze fasen en de bewaking
van de groene- en recreatieve verbinding tussen het centrum
van het grote geheel. De planning voor de uitvoering van het
van Eindhoven en de Markt in Oirschot. Deze integrale visie heeft
tracé is tussen 2010 en 2019. Om die reden is het belangrijk
als projectgrens het grondgebied van de gemeente Eindhoven.
een overkoepelend document te hebben die de inrichting in
Afstemming met de gemeente Oirschot heeft plaatsgevonden en zal
hoofdlijnen waarborgt.
ook in de verdere uitwerking blijven plaatsvinden. Dit document zal worden aangeboden aan de Raad van zowel de Het doel van deze ‘Integrale Visie Groene Corridor’ is om de ambitie
gemeente Oirschot als de gemeente Eindhoven.
voor de Groene Corridor nader uit te werken naar handvatten voor het uiteindelijke ontwerp voor de groene recreatieve verbinding. Deze visie geeft het project Groene Corridor weer binnen de context van alle ontwikkelingen langs het tracé. Na een beknopte beleids-, historische- en ruimtelijke verkenning wordt de relatie van de Groene Corridor met andere ontwikkelingen weergegeven. Door middel van kaarten, principeprofielen en referentiebeelden wordt het toekomstige beeld voor de Groene Corridor geschetst. De beeldvorming is per deelgebied uitgewerkt. Het doel voor de lange termijn is het vertalen van de integrale visie naar een definitief ontwerp. Het definitieve ontwerp wordt gemaakt in verschillende fasen. De integrale visie zal worden gebruikt voor afbeelding 2| De Oirschotsedijk
9
Rijksweg A2
Strijpse akker
Philips Fruittuinen
jn
rli
oo Sp
eg
erw
al
na
ka
rix
at
Be
k ok yF
n
tho An
GR
OE
NE
CO RR I
DO R
Philips de Jongh wandelpark
Landgoed De Wielewaal
Strijp R n
laa
n ke eu
B
Strijp S
Philips stadion
hoofdstuk 3
PROJECTGEBIED Het lanenstelsel van de Groene Corridor loopt vanuit het centrum
De ‘lijn’ Groene Corridor wordt een aantal keer doorsneden door
van Eindhoven, het 18 Septemberplein, over de Mathildelaan, langs
infrastructuur, zoals de Fellenoord en Beukenlaan. In Landelijk
het PSV stadion, richting bedrijventerrein Strijp. Via Strijp S volgt de
Strijp kruisen de Anthony Fokkerweg, Rijksweg A2 en het
Groene Corridor de Zwaanstraat richting de Oirschotsedijk. Hier
Beatrixkanaal de Groene Corridor.
loopt de Groene Corridor tussen het Philips de Jongh wandelpark en Landgoed De Wielewaal door.
De Groene Corridor vindt aansluiting bij alle waardevolle groenstructuren, -gebieden en gebieden met een bijzondere
De Constant Rebecque Kazerne langs de Oirschotsedijk krijgt
monumentale of historische waarde voor Eindhoven langs het
speciale aandacht binnen het plan. Aan de westkant van de Anthony
projectgebied.
Fokkerweg loopt de Groene Corridor verder richting de A2. Midden op de Strijpse akker staat als solitair de Philipsboom. Het deel tussen de A2 en het Beatrixkanaal is de laatste fase op het grondgebied van Eindhoven. Vanaf het Beatrixkanaal loopt de ‘Groene Corridor’ over grondgebied van de gemeente Oirschot. Het volgt de Eindhovensedijk over de Oirschotse Heide, kruist de A58 tot aan het Wilhelminakanaal. Uiteindelijk stopt de Groene Corridor op de Markt, midden in Oirschot.
afbeelding 3| Het projectgebied
11
12
hoofdstuk 4
BELEIDSKADERS 4.1 Rijksbeleid
SRE Regionaal Structuurplan regio Eindhoven, Provincie Noord Brabant. Uitwerkingsplan Zuidoost – Brabant 2005.
Nota Ruimte 2004
De regio Zuidoost-Brabant toont enerzijds een gezicht van
In de Nota Ruimte wordt een van de robuuste groenstructuren
dynamische stedelijkheid, met een (inter)nationale oriëntatie
in Brabant aangewezen als Nationaal Landschap het Groene
en een kennisintensief technologisch gerichte industrie en
Woud. Het Groene Woud ligt tussen ’s Hertogenbosch, Tilburg en
zakelijke dienstverlening. Daarnaast heeft de regio het gezicht
Eindhoven en moet recreatieve uitlopers krijgen tot in het centrum
van kwalitatief hoogwaardige kleinschalige en rustige groene
van de drie steden. Voor Eindhoven valt die loper samen met het
woon- en werkmilieus. Het doel is om in de stedelijke regio
ontwikkelingsgebied Landelijk Strijp. Doorwerking op de lokale
een sterke groenstructuur te ontwikkelen als landschappelijk
agenda verstaat de realisatie van de Groene Corridor: een verbinding
kader voor stedelijke ontwikkeling in aansluiting op het groen in
tussen Eindhoven met Nationaal Landschap het Groene Woud.
landelijke regio’s. Ook in de landelijke regio’s is ontwikkeling van het groen uiteraard van groot belang, deze ontwikkeling krijgt
4.2 Provinciaal Beleid
vorm binnen het reconstructieproces. De verbinding van stad en land wordt uitgebouwd door verdere ontwikkeling en het uitbuiten
Brabants Mozaïek 2007
van groene dooraderingen en concentratieplekken van stedelijke
In de studie Brabants Mozaïek van de provincie Noord Brabant wordt
voorzieningen. De recreatieve ontsluiting van groene gebieden
een treffende typering van het verstedelijkingspatroon van Brabant
in de stedelijke- en landelijke regio in relatie tot elkaar vindt zijn
gegeven. Het komt overeen met het beeld van Eindhoven. “Brabant
vertaling in een ‘recreatieve poort' naar het Groene Woud.
is een onwaarschijnlijk mozaïek van steden, agrarische gebieden en natuurgebieden. De stad is overal en het landschap is om de hoek. afbeelding 4| De oude Philips Bedrijfsschool met daarvoor het kunstwerk Panta Rhei
Het is de ambitie van de Provincie om de verwevenheid tussen stad en land te bevorderen maar tegelijkertijd het contrast te behouden. 13
4.3 Gemeentelijk Beleid
In de interim structuurvisie Eindhoven 2009 is de Groene Corridor expliciet aangeduid al primair fietsnetwerk en als structureel te
Interim structuurvisie Gemeente Eindhoven (Concept 2009)
ontwikkelen groen. De Interim Structuurvisie 2009 en het Handboek
De groene en ecologische hoofdstructuur van Eindhoven bestaat
Openbare Ruimte duiden het tracé van de Groene Corridor aan als
aan de westzijde uit Landelijk Strijp, en aan de Zuid - Oostzijde
inrichtingsniveau 'Bijzonder'. Het citaat uit het Handboek Openbare
uit de dalen van de Dommel en de Kleine Dommel, en uit het
Ruimte is terug te lezen op pagina 45.
gebied Gijzenrooi. Van hieruit dringen uitlopers tot diep de stad in.
Groenbeleidsplan 2001
Dommeldal Noordoost en Landelijk Strijp). Deze stadsparken zorgen
De heldere structuur van wiggen, groene zones en dooradering is
voor een robuuste groene omgeving voor recreatie en natuur en
een kernkwaliteit van Eindhoven. Door de voortgaande verstedelijking
een goede relatie met het buitengebied door middel van, deels nog
dreigt deze aan betekenis in te boeten. Om te voorkomen dat
te ontwikkelen, fiets- en wandelpaden. Zij brengen het platteland
Eindhoven uitgroeit tot een amorfe stedelijke vlek dient deze
dicht bij de stadsbewoners met bijzondere voorzieningen als de
kernkwaliteit onderkend, veiliggesteld en ontwikkeld te worden.
ecoboerderij, het openluchtmuseum, stadspoorten, parken en vele
Eindhoven heeft weliswaar een gunstige uitgangspositie voor
mogelijkheden voor landschaps- en natuurbeleving.
groene recreatie in en om de stad, maar de werkelijk voor recreatie
�� ���
�� ��� �
��
�� ��
Kenmerkend zijn vooral de drie groene wiggen (Dommeldal Zuid,
��� �� ���
���
��� ����
���
���
beschikbare ruimte is beperkt en de kwaliteit staat onder druk. Om
Bereikbaarheidsplan Eindhoven
die recreatieve mogelijkheden beter te kunnen benutten en actueel te
Het bereikbaarheidsplan Eindhoven behelst een groot aantal
houden is een forse impuls nodig. Hierbij gaat het onder andere om
aanpassingen en verbeteringen op verkeerskundig gebied.
het vergroten van de mogelijkheden voor extensieve recreatie in de
Belangrijke projecten voor de Groene Corridor zijn:
buitengebieden rondom de stad. Investeringen in de aanleg van een
§
volwaardige recreatieve routestructuur naar en door het groen speelt hierbij een belangrijke rol.
Het autoluw maken van de Oirschotsedijk door middel van een tweetal knippen.
§
De opwaardering van de Achtsteweg-Zuid ten behoeve van de ���������������������������������� verkeersafwikkeling richting de Anthony Fokkerweg.
Ontwikkelingsvisie Landelijk Strijp
§
De ambitie voor Landelijk Strijp liggen hoofdzakelijk bij het ontwikkelen van de Brainport Innovatie Campus, verder in het rapport BIC-clusters genoemd, en Stadspark Landelijk Strijp.
Een extra afrit van de A2 direct ten noorden van de ���������������������
Oirschotsedijk.
�����������������������������������������
In afbeelding 5�������������������������������������������� zijn de belangrijkste ontwikkelingen weergegeven uit ��������������������������������������� de Ontwikkelingsvisie Landelijk Strijp en het Bereikbaarheidsplan. �������������������������������� �������������������������������������� ���������������������������������
afbeelding 5| Ontwikkelingsvisie Landelijk Strijp en Bereikbaarheidsplan ���������������������������������������������������������������������������������� ��������������������� ����������������������������������������� �����������������������������������
����������� ���
���
������������������� �����������������������
������������������
�������������������
�����������
�������������������������
�������������������������
������������������������
����������������
����������������������������
����������������������
����������������������������
������������������
���������������������
��������
��� ���
����������������������
��
��
��������������������� ��� �������
��
���
����������������������������������������� �������������������������������������� ������������
����������������� � �� ��
�� ��
��������������������������������� ���������������������������� ���������������������������������
�������������������������������������������������
HOV strategie Brainport Eindhoven legt een stevige ambitie neer als het gaat om de ruimtelijke- en economische ontwikkeling van de stad en de regio. Om deze ambitie waar te maken moeten aanwezige potenties optimaal worden benut. De structurerende werking van het openbaar vervoer moet hiervoor maximaal worden ingezet. Aan de ene kant om de samenhang in het stedelijk gebied te garanderen en de kwaliteit van het centrum te bevorderen. Aan de andere kant om de mobiliteit te geleiden en een afdoend voor en natransport te bieden. Het is van belang dat de ontwikkelingen op het spoor en die van het HOV (hoogwaardig openbaar vervoer) elkaar gaan versterken. Deze versterking kan op een aantal gebieden: • Het HOV wordt ingezet op stadsregionale corridors die niet door het spoor ontsloten worden. • Het HOV wordt ingezet vanaf de spoorstations om de bereikbaarheid van de subcentra in de stad te verbeteren. • Het HOV wordt ingezet voor de ontsluiting van de westflank van de stad en Eindhoven Airport. afbeelding 6| HOV-strategie (streefbeeld / programma bereikbaar Eindhoven
Actieplan Fiets Om het fietsklimaat in de stad te verbeteren en het fietsgebruik te laten stijgen, heeft de gemeente Eindhoven het ‘Actieplan Fiets!’ opgesteld. Dit actieplan is een concrete uitwerking van de Fietsnota. In het plan zijn 101 actiepunten opgenomen om comfort en directheid op de fietsroutes (kortere wachttijden bij verkeerslichten en asfaltering van fietsroutes) te verbeteren. Daarnaast wordt actief gewerkt aan de opheffing van gevaarlijke plekken voor fietsers, de aanleg van zogenaamde ontbrekende verbindingen tussen fietsroutes en meer bewaakte en gratis rijwielstallingen. Een belangrijke actiepunt is het ontwikkelen van voorzieningen die het maken van recreatieve fietstochten stimuleren. De afwisseling van landschappen en aantrekkelijke natuurgebieden rondom Eindhoven is groot. Zo ook aan de westkant van Eindhoven. Het tracé van de Groene Corridor staat vermeld als primaire fietsroute (zie afb. 7).
afbeelding 7| kaartbeelden fietsplan (projecten/fietsnetwerk)
hoofdstuk 5
GEBIEDSANALYSE In dit hoofdstuk zal een analyse worden gegeven van de Groene
In de navolgende tekst worden de afzonderlijke gebieden kort
Corridor als object en van de gebieden die een directe relatie
besproken. Speciale aandacht is er voor de betekenis in de
hebben met de Groene Corridor. Deze analyse gaat in op zowel de
ontstaansgeschiedenis van Eindhoven en de kenmerken van het
historische- als de ruimtelijke analyse van het plangebied. De gehele
gebied.
Westcorridor is onderhevig aan ontwikkelingen. In paragraaf 5.3 is een beschrijving opgenomen van deze ontwikkellocaties en de fase
18 septemberplein
waarin de ontwikkeling zich bevindt.
In het Wederopbouwplan 1946 werd het 18 Septemberplein gezien als de verbindende schakel tussen de Kruisstraat en
5.1
Historische verkenning
de Demer en vormde het een geheel met het Stationsplein. Het plein is één van de belangrijkste pleinen van Eindhoven op
Langs het tracé van de Groene Corridor liggen tal van gebieden met
economisch gebied en vormt, samen met het Stationsplein, het
een cultuurhistorische waarde. Op het kaartbeeld ‘Cultuurhistorische
visitekaartje voor de stad. In 2004 is het definitieve ontwerp voor
waarden’ (afb.9) is onderscheid gemaakt in de volgende
het 18 Septemberplein door de Raad vastgesteld. Het nieuwe
categoriëen;
18 Septemberplein zal voorzien in een kwalitatief hoogwaardige inrichting en een ondergrondse fietsenstalling.
• historische wegenstructuur, • historische stedenbouwkundige structuur,
Emmasingelkwadrant
• beschermd stads- en dorpsgezicht,
Het succes van de lichtindustrie leidde in 1919-1920 tot onder
• historisch landschap of groenstructuur,
andere de uitbreiding van de gloeilampenfabriek en de bouw van
• historische waterloop of waterweg.
de Philips Lichttoren. De naam Lichttoren ontstond doordat aan het gebouw duurproeven werden gedaan met gloeilampen. Door de situering van de lichttoren werd het complex het beeldmerk
afbeelding 8| De Oirschotsedijk
19
������������������
van de stad. De toren was een blikvanger vanaf de spoorlijn en
Jan de Jongh werden aangesteld om een tuindorp volgens de
autowegen. Daarbij lag de lichttoren in het verlengde van de
modernste opvattingen te realiseren. Kooken tekende de woningen
������������������������������������������
kilometers lange, kaarsrechte, Boschdijk. In de jaren na 1920 werd �������������������������������������
terwijl de Jongh het straten- en rioleringsplan ontwierp.
het complex uitgebreid met o.a. het Philips hoofdkantoor (1929) en
������������������������������ fabriekscomplex De Witte Dame (1927-1931).
Strijp S
Het Emmasingelkwadrant is één van de eerste industriële complexen
Het voormalige Philips bedrijventerrein Strijp-S, ook bekend als ‘De
van Philips waarvan de transformatie naar een centrumstedelijk
verboden stad’, staat wereldwijd bekend als de bakermat van vele
������������������������������������
woonmilieu is opgestart. Daarmee wordt de voormalige enclave �������������������������������
grote technologische ontwikkelingen en belangrijke uitvindingen.
opgenomen in het stedelijke weefsel van Eindhoven. Voor het gebied
In 1922 startte de ontwikkeling van Strijp S met het NatLab (Philips
is in 2005 een ontwikkelingsvisie opgesteld.
Natuurkundig Laboratorium). Naast de gloeilampenfabricage werd elektronentechniek de grote gangmaker van de uitbreidingen in de jaren ’20. Na de glasfabriek verscheen een golfkartonnenfabriek
Philipsdorp is gebouwd vanaf 1910 om te voldoen aan de behoefte
voor de verpakkingen, een papierfabriek en een glasfabriek.
aan woonruimte die ontstond door de snelle groei van de Philips
Tussen 1927 en 1930 werden de ‘apparatenfabrieken’ van Philips
gloeilampenfabriek. De gemeentearchitect Louis Kooken en ir. Gerrit
in functionalistische stijl opgetrokken, de Hoge Rug genaamd.
�� ���
�� ��� �
��
�� ��
Philipsdorp
��� �� ���
���
���������������������������������� ��������������������� ����������������������������������������� �������������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������� �������������������������������������� ���������������������������������
����������������������������������������������������������������������������������
��� ����
���
���
Later verschenen de Philitefabriek, Het Klokgebouw uit 1929, en het
van boven de rivieren geworven. Omdat het de wens was van
Veemgebouw uit 1942.
Anton Philips om vooral ook Brabantse werknemers op te leiden tot topvaklieden werd in 1929 de Philips Bedrijfsschool geopend. De
Strijp-S wordt nu, evenals het Emmasingelkwadrant en Strijp R,
officiële naam was Jongensnijverheidsonderwijs (JNO). Het gebouw
ontwikkeld als centrumstedelijk woon- en werkgebied. Het overgrote
is ontworpen door de architect ir. Roosenburg en is nog steeds in
deel is gereserveerd voor woningen, ruim 300.000 m2. Daarnaast is
gebruik als opleidingsinstituut.
ongeveer 100.000 m2 beschikbaar voor kantoorruimte en 29.000 m2
Aan de voorkant van de Philips Bedrijfsschool ligt een plantsoen. In
voor commerciële doeleinden. De monumentale gebouwen als De
dit plantsoen staat het kunstwerk Panta Rhei van Hubert van Lith.
Hoge Rug, Het Klokgebouw en het Veemgebouw blijven behouden
Het kunstwerk is een geschenk van alle Philipsmedewerkers bij
en krijgen een nieuwe functie.
het 60-jarig bestaan van de NV in 1951. Het plantsoen vervult een groene verbinding tussen de cultuurhistorische Frederiklaan en de
Philips Bedrijfsschool en het plantsoen Panta Rhei
Kastanjelaan.
Met de uitbreiding van de gloeilampenfabrieken nam de vraag naar meer en hoger geschoold personeel toe. In Eindhoven zelf waren nauwelijks opleidingsmogelijkheden. Daarom werden werknemers
��� �������
��
��� �
���
��� �
��
�������� ��
�������
afbeelding 9| Cultuurhistorische waarden
������������ �� �� �� ���
Halvemaan, stadsdeel Strijp
Oirschotsedijk en Eindhovensedijk
De wijk Halve Maan is hoofdzakelijk gebouwd door Philips om haar
De Oirschotsedijk, die later overgaat in de Eindhovensedijk is een
arbeiders te huisvesten. De wijk bestaat uit de drie buurten Het
historische en belangrijke verbindingsweg tussen Eindhoven en
Ven, Drents Dorp en Lievendaal. Het Ven is vernoemd naar een
Oirschot. In de Middeleeuwen werd de route gebruikt als ‘veilige’
oud Strijps gehucht (zie afb.10, rechtsonder) dat langs een ven aan
oversteek van de Oirschotseheide. Op de historische kaart uit 1838-
de rand van de Strijpse Heide lag. Tijdens de aanleg van de Ring
1857 (afb. 10) is de route duidelijk herkenbaar. In 1774 werd de
is het gehucht gesloopt. Het Ven is voornamelijk voor de Tweede
Oirschotsedijk omgevormd tot postweg. Daarmee werd de functie
Wereldoorlog gebouwd. Drents Dorp is gebouwd in de jaren ’20 van
van verbindingsweg versterkt.
de 20e eeuw. In die tijd haalde Philips massaal Drentse gezinnen uit de veenkoloniën naar Eindhoven waarvan vooral de jonge vrouwen in
De Mispelhoef
de radioindustrie gingen werken. Lievendaal is grotendeels gebouwd
De Mispelhoef heeft een geschiedenis die teruggaat tot in de
na de Tweede Wereldoorlog in de periode 1945-1964.
middeleeuwen. Tot in 1750 werd de hoeve gebruikt als boerderij. Na 1761 werd de boerderij uitgebreid met een tapperij. Na de
Philips de Jongh wandelpark
omvorming van de Oirschotsedijk werd de Mispelhoeve in gebruik
In 1920 schenkt Anton Philips een deel van het Landgoed Het
genomen als herberg. Hier verzamelden de voerlui om gezamenlijk
Witte Huis aan de gemeente Eindhoven. Op het 26 hectare grote
de gevaarlijke heide over te steken naar Oirschot. Na restauraties
terrein werd een wandelpark aangelegd volgens het ontwerp
in 1937 en 1954 is het gebouw nog steeds in gebruik als café en
van de Naardense tuinarchitect D.F. Tersteeg. Het wandelpark
herberg. De Mispelhoeve is een rijksmonument.
werd vernoemd naar de vrouw van Philips, het Philips de Jongh wandelpark.
Landgoed De Wielewaal In 1934 werd het landhuis op landgoed De Wielewaal gebouwd in opdracht van Frits Philips. Het landgoed is ongeveer 200 hectare groot en telt honderden monumentale bomen en rododendrons die dateren uit het begin van de vorige eeuw. Daarnaast is er een Pinetum uit 1912-1920 aanwezig. Een Pinetum is een arboretum met hoofdzakelijk coniferen. Dit Pinetum is ontworpen door de tuinarchitect D.F. Tersteeg. Het Pinetum bestaat uit een centraal gazon met paden, een beeldentuin en een vijver met daaromheen een grote soortenvariatie volwassen coniferen. Tot aan zijn dood in 2005 woonde Frits Philips op het landgoed. Het landgoed heeft op dit moment een zeer gesloten karakter en is niet toegankelijk. afbeelding 10| historische kaart 1838-1857 Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
23
5.2
Ruimtelijke verkenning
Vooral deze oude arbeidersbuurten zorgen voor de aangename gezellige sfeer binnen het plangebied.
De Groene Corridor kruist twee werelden. Het oostelijk deel loopt door de westelijke woon- en (voormalige) industriegebieden van de
Het tracé van de Groene Corridor loopt vanaf de Mathildelaan, via
stad. Ten westen van de Bezuidenhoutseweg begint het landelijk
de Torenallee op Strijp S richting de Zwaanstraat. Ter hoogte van de
gebied. Op weinig plekken in Nederland tref je zo’n abrupte
Bezuidenhoutseweg gaat de Zwaanstraat over in de Oirschotsedijk
overgang tussen stad en landschap ����������������������������������
door het landelijke deel van de Groene Corridor. Het stedelijke
aan.
deel van het tracé vertoont weinig uniformiteit en is in de huidige ���������������������
situatie niet herkenbaar als doorgaande route. De verschillende
�����������������������������������������
geschiedenis nog duidelijk herkenbaar en beleefbaar (zie voor-
boomsoorten langs de Mathildelaan, Kastanjelaan, Beukenlaan en
�������������������������������������������� gaande paragraaf). Op Strijp S en R bouwde Philips haar fabrieks- en
Zwaanstraat getuigen daarbij ook niet van een route richting het
��������������������������������������� onderzoeksterreinen voor onder andere onderzoek naar ‘natuur- en
groene buitengebied van Eindhoven.
In het stedelijke deel van de Groene Corridor is de ontstaans-
�������������������������������� scheikundige verschijnselen’ en het fabriceren van beeldbuizen. �������������������������������������� Rondom deze terreinen werden woonbuurten, Het Ven, Lievendaal
Langs het tracé van de Groene Corridor liggen veel belangrijke en
��������������������������������� en Drents Dorp, voor de Philips-arbeiders gebouwd.
beeldbepalende objecten in de vorm van bijzondere historische
���������������������������������������������������������������������������������� ��������������������� �����������������������������������������
�����������
�������������������������
�������������������������
������������������������
����������������
����������������������������
����������������������
����������������������������
������������������
���������������������
��������
��� �� ���
�������������������
���
������������������
�� ��
�����������������������������������
�����������������������
�� ��� �� ��� ���
�������������������
���������������������� ��������������������� ����������������������������������������� �������������������������������������� ����������������� ��������������������������������� ���������������������������� ���������������������������������
��� ���� �
������������������������������������������������� �������������������������
��� ��
en moderne architectuur, industrieel erfgoed en kunstwerken.
van invalsroute grotendeels komen te vervallen. Het feit dat de
Enkele bijzondere objecten zijn de Philipsgebouwen op Strijp S, de
Oirschotsedijk in tijden van drukte op de snelwegen wordt gebruikt
Philipslichttoren, de Ventoseflat, het Strijpse Bultje, het kunstwerk
als sluiproute is tegenstrijdig met de toekomstige functie van
Panta Rhei en de oude kabel- en leidingenbrug (afb.15) over de
recreatieve verbinding. Om die reden wordt er op twee plaatsen een
Zwaanstraat te zien.
knip in de Oirschotsedijk gerealiseerd. De Oirschotsedijk blijft voor langzaamverkeer een doorgaande route, voor autoverkeer niet.
Bij de Bezuidenhoutseweg eindigt het stedelijk gebied van
Door de infrastructurele doorsnijdingen valt de Oirschotsedijk uiteen
Eindhoven abrupt. Hier begint het landelijk gebied in de vorm van
in drie delen. Het deelgebied tussen de Bezuidenhoutseweg en de
Landgoed de Wielewaal en het Philips de Jong wandelpark.
Anthony Fokkerweg kenmerkt zich door haar besloten karakter. In
De Oirschotsedijk is een prachtige historische eikenlaan en is
een structuur van lanen en boscomplexen liggen hier de Herdgang,
de basis voor de Groene Corridor in Landelijk Strijp. Het is de
de Philips Fruittuinen, de scouting en de Constant Rebecque
oude invalsroute voor de stad uit de richting van Oirschot. De
Kazerne. De laatste krijgt in de toekomst de functie van internationale
Oirschotsedijk heeft een versnipperd karakter. Ze wordt door de
school. Verder liggen hier een aantal woningen en de kleinschalige
A2, de Anthony Fokkerweg en het Beatrixkanaal doorsneden.
uitbreiding Tegenbosch.
Door het ingebruik nemen van de A58 en de A2 is de functie
�������
��
��� �
���
��� ���
��������� ��
������
afbeelding 11| Groene hoofdstructuur
���
������������
�� ��
��
� ��
�������������������������������������������� ��������������������������������������� ��������������������������������
Het tweede deelgebied, ingeklemd tussen de Anthony Fokkerweg en ��������������������������������������
5.3
Recreatie
de A2, bestaat uit een versnipperd stukje cultuurlandschap. Naast ���������������������������������
de Oirschotsedijk zijn de kromme lanen, de kleine bospercelen
Er is een groot aantal cultuurhistorische elementen en –waarden
���������������������������������������������������������������������������������� en de bolle akker typische kenmerken van het gebied. Hier liggen
aanwezig langs de Groene Corridor. Mede hierdoor kan de Groene
de Strijpse akker met daarop de Philipsboom en de monumentale ���������������������
Corridor een recreatieve functie vervullen die verder strekt dan een
Mispelhoeve. �����������������������������������������
recreatieve verbinding van A naar B. Ook langs het tracé valt veel
�������������������
Het laatste deelgebied, op grondgebied van Eindhoven, ligt tussen �����������������������������������
te bleven. De Groene Corridor is uitermate geschikt om diverse
de A2 en het Beatrixkanaal. Ook hier is het oude kleinschalige ������������������ �����������������������
recreatieve gebeurtenissen aan elkaar te koppelen. In afb.12 zijn
cultuurlandschap nog duidelijk herkenbaar. Het asielzoekerscentrum ����������� �������������������
deze gebeurtenissen opgenomen in een kaartbeeld. De recreatieve
������������������������� Beatrixoord, het crematorium en de brug������������������������� over het Beatrixkanaal
locaties zijn van toepassing op de volgende categorieën;
zorgen������������������������ voor een rommelig
beeld.
����������������
����������������������������
����������������������
•
historische stedenbouwkundige structuur,
����������������������������
������������������
•
beschermd stads- en dorpsgezicht,
���������������������
��������
•
historisch landschap of – groenstructuur,
•
monument of ander bijzonder gebouw,
���������������������� ��������������������� �����������������������������������������
������������������� ����������������
�
�������������������������������������� �����������������
��������������
��������������������������������� ��������
���������������������������� ��������������������������������� �����������
������������������������
������������������������������������������������� ��������������������� ����������������������������������������� ��������������������������������������� �������������������������������� �������������������������������������� �������������������������� ������������������
�
������������������������� ����������������������������������� ���������������������������������� ��������������������������������������
������������������������� �
����������������
�
������������������
�
���������������
�
��������
�
��������
�
��������
�
�����������
�
�������������������������
�
�����������������
��
����������������
��������
•
Philips (historie),
Langs het tracé van de Groene Corridor komen tal van bijzondere
•
bijzondere plekken en objecten,
plekken voor. Zo ligt, langs de Kastanjelaan, op het snijpunt van de
•
functie (bestaand of te ontwikkelen),
Plataanlaan en de Acaciastraat een klein pleintje met zicht op Strijp
•
PSV (Philipsstadion/ de Herdgang),
S. In het hart van Drentsdorp ligt het monumentale Gelderlandplein.
•
fiets- en wandelroutes.
Langs en over het tracé zijn hier en daar oude industriële relicten uit de tijd van Philips te zien. Over de Zwaanstraat staat bijvoorbeeld
Het overgrote deel van bovenstaande categorieën is reeds
nog een oude kabel- en leidingenbrug (zie afb.15) die verwijst naar
beschreven in paragraaf 5.1 en 5.2. Een aantal belangrijke
Strijp R als bakermat van de beeldbuizenvervaardiging.
recreatieve gebeurtenissen is nog niet beschreven maar is van grote waarde voor de recreatieve functie van de Groene Corridor. Het gaat hier om het Philipsstadion, het trainingcomplex de Herdgang en bijzondere gebouwen als het Evoluon en museum Kempenland. In het kader van het Landschapsplan Landelijk Strijp worden op een aantal locaties functies toegevoegd. Eén daarvan is de Stadspoort Landbouw op de Philips Fruittuin. afbeelding 12| Recreatieve gebeurtenissen
�����������
��������������
�
���������������������������
� �
����������
�
������������
����������������
�����������������
����������
��������
�
�����������
�
���������� ������
� �
���������������
�
�����������
�
���������� ��������������
���������������������� �����������
�������������
�
�������������
����������������
�
0)
5.4
Ontwikkellocaties
multimodale regionale verkeersknoop-funtie. •
zakelijke dienstverlening.
De westkant van Eindhoven is aan verandering onderhevig. Langs het tracé van de Groene Corridor is het een aaneenschakeling
van ontwikkellocaties. ����������������������������������
In afbeelding 13 zijn de ontwikkellocaties
Vestigingsgebied voor bedrijvigheid in innovatie (Brainport) en
•
Het creëren van een hoogstedelijke ambiance door een substantiële verbetering van de kwaliteit van het stadscentrum.
aangegeven. Hieronder worden deze locaties benoemd en in het kort beschreven.
kkelingsvisie Landelijk Strijp groen-blauwe knoop
De Groene Corridor begint, of eindigt, op het 18 septemberplein. Dit plein verbindt de Demer (hoofdwinkelstraat) met de Bijenkorf en het
Stationsgebied
Piazza. Het biedt een ideaal doel of startpunt voor de recreatieve
Het Stationsgebied is, als hart van Eindhoven, één van de
route van en naar het Groene Woud.
Parkplateau
Brainport innovatiecampus
belangrijkste ontwikkelingsgebieden van de stad. De ruimtelijke
nieuwbouwlocatie
visie voor het Stationsgebied richt zich hoofdzakelijk op de volgende
Emmasingelkwadrant
ontwikkelrichtingen:
Het Emmasingelkwadrant is één van de eerste industriële complexen
•
Het verhogen van de attractiviteit van de regio door het uitbreiden
van Philips waarvan de transformatie naar een centrumstedelijk
van o.a. internationale railverbindingen en het uitbouwen van de
woonmilieu is opgestart. Daarmee wordt de voormalige enclave
recreatieve verbinding
rw
�
ke Fo k ny tho An
scouting
eg
toevoegen functies
g we
ks
Rij A2
������������������������� �
Stationskwartier
�
Emmasingelkwadrant
�
Stadionkwartier
�
Strijp S
�
Strijp T
�
Strijp R
�
Philipsdorp
�
Constant Rebecque Kazerne
�
Philips fruittuin
��
Landelijk Strijp
��
Bea trixk ana al
�
opgenomen in het stedelijke weefsel van Eindhoven. Voor het gebied
Stadionkwartier
is in 2005 een ontwikkelingsvisie opgesteld. Deze visie heeft drie
Het Stadionkwartier ligt direct naast het PSV stadion, tussen de
belangrijke dragers:
Mathildelaan en de Frederiklaan. Begin 2009 is gestart met de bouw van 500 woningen en 20.000 m2 kantoorruimte. Er komen een
§
Het stedelijk weefsel binnen de voormalig enclave wordt verkleind
woontoren van 18 verdiepingen, appartementecomplexen en een
door o.a. nieuwe straten, pleinen, groene singels en bebouwing
ondergrondse parkeergarage van 3 verdiepingen.
in een stedelijke dichtheid. §
§
De voormalige beekloop, de Gender, wordt teruggebracht
Strijp-S
in het gebied. De beek voegt een nieuw landschappelijk en
Het voormalige Philips bedrijventerrein Strijp-S wordt, evenals het
cultuurhistorisch element toe in het gebied.
Emmasingelkwadrant, ontwikkeld als centrumstedelijk woon- en
Verankering van het Emmasingelkwadrant in de binnenstad
werkgebied. Het overgrote deel is gereserveerd voor woningen.
door middel van de Centrale As. De boomstructuur van de
Daarnaast worden o.a. het Klokgebouw, het Veemgebouw en de
Centrale As takt aan op de Frederiklaan en moet aansluiting
Hoge Rug omgevormd ten behoeve van kantoorruimte en andere
vinden bij de Groene Corridor.
commerciële doeleinden.
Bezuidenhou
tseweg
afbeelding 13| Ontwikkellocaties
�
at ns tra ma a
� � Kastanjelaan n Vo
� eg
rw de
�
gel
Emmasin
Ha lve
�
�
.
30
2009 © Nieuwland Advies
Veel gebouwen in Strijp S hebben een belangrijke industrieel-
Landelijk Strijp
architectonische waarden en een monumentaal karakter. Deze
De ambitie van de planvorming bestaat uit het ontwikkelen van de
gebouwen zijn de dragers van het masterplan en blijven behouden.
Brainport Innovatie Campus en Stadspark Landelijk Strijp. Beide met
Tot deze gebouwen behoren onder andere de Hoge Rug en Het
een internationale status. De belangrijkste ontwikkelingen zijn:
Klokgebouw. Het Veemgebouw blijft behouden als parkeergarage.
§
Het Ceramisch Lab krijgt een bestemming als horecagelegenheid.
De ontwikkeling van de Brainport Innovatie Campus. De aanleg van een duurzame en toekomstgerichte internationale toplocatie voor bedrijvigheid, ecologie en groen.
Strijp-T
§
De aanleg van een ecologische, landschappelijke en recreatieve
Het bedrijventerrein Strijp T is gebouwd in de jaren ’40 en ’50
verbinding van het Nationaal Landschap het Groene Woud met
van de 20 eeuw. Op het terrein staan onder andere een oude
Landelijk Strijp en de stad.
e
papier- en kartonfabriek en een oude machinefabriek van Philips.
§
De realisatie van een nieuwe aansluiting op de A2 voor de
Op dit moment huisvesten er hoofdzakelijk andere bedrijven in de
ontsluiting van diverse ontwikkelingen en voorzieningen, zoals
gebouwen en loodsen. In de oude machinefabriek zijn werkplaatsen
Eindhoven Airport en Brainport Innovatie Campus.
voor Eindhovense designers gecreerd. Voor Strijp T zijn nog geen ontwikkelingen gepland zoals op Strijp S en R.
De Groene Corridor fungeert binnen Landelijk Strijp als de ruggegraat, de verbindende schakel, van het gebied. Het project
Strijp-R
Groene Corridor is één van de projecten die zijn geformuleerd in de
Het voormalige industrieterrein Strijp R is het derde terrein dat
ontwikkelingsvisie en van waaruit het project wordt uitgewerkt.
Philips bouwde in de wijk Strijp. De activiteiten op Strijp R stonden
De ontwikkeling van de Philipsfruittuinen als Stadspoort Landbouw
nagenoeg altijd volledig in dienst van de beeldbuizenproductie. Het
en de Constant Rebecque Kazerne als internationale school spelen
terrein stamt uit de jaren ’60, toen Frits Philips de scepter zwaaide.
zich af binnen de context van Stadspark Landelijk Strijp.
Op dit moment wordt Strijp R ontwikkeld van industrieterrein tot groenstedelijk woonmilieu. Veel groene kwaliteit blijft gehandhaafd in de nieuwe plannen. Ook de grote hoeveelheid aan relicten, zoals het stelconplein, het perron, de ventilatietorens en de loopbrug, krijgen een plek binnen het nieuwe woonmilieu.
Philipsdorp Philipsdorp is gebouwd vanaf 1910 om te voldoen aan de behoefte aan woonruimte die ontstond door de snelle groei van de Philips gloeilampenfabriek. De gemeentearchitect Louis Kooken en ir. Gerrit Jan de Jongh werden aangesteld om een tuindorp volgens de modernste opvattingen te realiseren. Kooken tekende de woningen terwijl de Jongh het straten- en rioleringsplan ontwierp. Na bijna 100 jaar is het Philipsdorp weer aan de volgende wijkvernieuwing toe. afbeelding 14| Strijp S in ontwikkeling Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
31
hoofdstuk 6
VISIE VOOR DE GROENE CORRIDOR Stadspark Landelijk Strijp is één van de drie groene wiggen van
De Oirschotsedijk wordt autoluw
Eindhoven. De Groene Corridor is één van de landschappelijke
Voorwaarde voor het ontwerp van een hoogwaardige recreatieve
dragers van dit stadspark en zorgt in de toekomst voor de groene
fiets- en wandelverbinding, vanuit de stad richting het stadspark
en recreatieve aansluiting bij het centrum en de westflank van de
en verder naar het Groene Woud, is het autoluw maken van de
stad. De Groene Corridor zal bestaan uit een circa 13 kilometer
Oirschotsedijk. Door het realiseren van een aantal ‘knippen’ in
lange hoogwaardige recreatieve verbinding. Het volledige traject zal
deze laan verdwijnt de doorgaande functie voor autoverkeer.
beplant worden met meerdere bomenrijen welke de Groene Corridor
Het centraal stellen van de fietser en wandelaar is uitgangspunt
zal voorzien van een herkenbare en groene uitstraling. Naast de
voor de planvorming. De auto is slecht te gast binnen het profiel.
verbindende functie, zorgt de Groene Corridor voor een krachtige
Een alternatieve ontsluiting zal onder andere worden geboden
groene impuls in het westelijke deel van de stad.
door opwaardering van de Achtsteweg-Zuid en de Anthony Fokkerweg.
De Groene Corridor heeft alle potentie in zich om een recreatieve verbinding te vormen met Nationaal Landschap het Groene Woud.
Herkenbaarheid en naamsbekendheid
Langs het tracé bevinden zich tal van bezienswaardigheden
Het is de bedoeling dat de Groene Corridor een bepaalde
en activiteiten, zoals een bezoek aan museum Kempenland,
aantrekkingskracht en daarmee bekendheid krijgt. Ruimtelijke
oude Philipsterreinen, een wandeling door het Philips de Jongh-
herkenbaarheid wordt verkregen door eenheid te brengen in
wandelpark, educatie bij de Stadspoort Landbouw op de Philips
het ontwerp van de route. Langs het tracé worden meerdere
Fruittuinen, De Mispelhoef en een wandeling op de Oirschotse heide.
bomenrijen aangeplant. De grote hoeveelheid rijen verstrekken de Groene Corridor een zekere mate van herkenbaarheid.
Om de Groene Corridor dé groene recreatieve verbinding afbeelding 15| Oude Relicten. De kabel- en leidingenbrug over de Zwaanstraat
met het Groene Woud te maken zijn er een aantal belangrijke
Naast de keuze voor uniforme boomsoorten moet gekeken
hoofduitgangspunten:
worden naar een herkenbare en continue route. 33
Herkenbaarheid en continuïteit van, en langs de route worden
6.1
Stedelijke uitloper
verkregen door een eenduidige en speciale inrichting van de openbare ruimte.
De Groene Corridor is één van de zogenaamde stedelijke uitlopers naar het buitengebied. Deze uitlopers maken het voor
Doormiddel van branding wordt de bekendheid en aantrekkings-
de stedeling mogelijk om via stedelijke groenvoorzieningen de
kracht van de Groene Corridor vergroot. Branding kan op drie
historische landschappen en groenstructuren te ontdekken.
manieren. Ten eerste kan dit door het gebruik van speciale
Deze wisselwerking tussen stad en buitengebied is één van de
inrichtingselementen en een bijzonder gebruik van symbolen en
basiscondities voor de ontwikkeling van Brainport Zuidoost Brabant.
iconen. Een voorbeeld daarvan is te zien in afbeelding 24 van het
In het ruimtelijk programma Brainport regio Eindhoven (SRE,
fietspad door Leidsche Rijn. De tweede wijze is het gebruik van
2008) is de Groene Corridor, samen met de Kanaalzone en de
communicatiemiddelen. De route moet ‘op de kaart’ gezet worden
Dommelzone aangewezen als Woudlopers door de stad Eindhoven.
door middel van bijvoorbeeld een ‘stadse’ fietsroute. Tenslotte is een
Deze Woudlopers verbinden de grote natuurgebieden met elkaar
uniforme naamgeving en informatievoorziening op en langs het tracé
doormiddel van een robuuste verbinding dwars door de stad. Als
belangrijk in met name de herkenbaarheid en beleving van de route
Woudloper kan de Groene Corridor de regionale status krijgen die
en haar aanverwante onderdelen.
Het Pieterpad op nationaal niveau heeft. “de Groene Corridor, je moet het gelopen/gefietst hebben!” of “De beleving van de Groene
De knooppunten
Corridor”.
De route van de Groene Corridor bestaat op dit moment uit losse deelgebieden. Elk deelgebied heeft op dit moment nog een
Het Brabants landschap kenmerkt zich door een combinatie van
eigen karakter. In de toekomst hebben de deelgebieden dezelfde
fijnmazigheid en lange lijnen. De Groene Corridor vormt zo’n lange
uitstraling. De deelgebieden worden met elkaar verbonden door
lijn. De Corridor legt verbanden en versterkt het fijnmazige karakter,
tussenliggende knooppunten. De vormgeving van deze knooppunten
het mozaïek van bossen, weiden en akkers, van het landschap.
is belangrijk om de continuïteit en herkenbaarheid van de route te waarborgen. De knooppunten krijgen elk een unieke vormgeving
6.2
Een historische route
maar moeten onderdeel uitmaken van een herkenbare reeks. Het stadsdeel Strijp is onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling De volgende paragrafen beschrijven de verschillende verschijnings-
van Philips. Het hele gebied tussen de eerste Philipsfabriek en
vormen en functies die de Groene Corridor heeft en gaat krijgen in
landgoed De Wielewaal gaat door en langs monumentale Philips
de toekomst. De Groene Corridor als landschappelijke drager van
industrieterreinen, Philips woonwijken, aan Philips gerelateerde
Stadspark Landelijk Strijp, als historische route door de Westcorridor
voorzieningen en door Philips ingerichte groengebieden. Het tracé
en het Stadswoud en de verkleuring van de Groene Corridor die de
van de Groene Corridor loopt dwars door en langs deze gebieden.
attractiviteit vergroot. Deze verschijningsvormen maken samen dé
Een tocht langs het stedelijke deel van de Groene Corridor verteld
groene recreatieve fiets- en wandelverbinding, dé Groene Corridor.
het verhaal van het ontstaan van de stad en haar industriële verleden.
34
2010 © Nieuwland Advies
afbeelding 16| Brooklyn Park, New York 1885 afbeelding 17| Ocean Parkway, Brooklyn New York 1894
Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
35
Deze cultuurhistorische waarden spelen een belangrijke rol in de
6.3
Eindhoven schrijft geschiedenis
identiteit van de westflank van Eindhoven. De Oirschotsedijk gaat in Oirschot over in de Eindhovensedijk. Het Door de aanwezigheid van een groot aantal cultuurhistorische
is de historische verbinding over de Oirschotse heide tussen de
elementen en –waarden kan de Groene Corridor een recreatieve
binnenstad van Eindhoven en de markt van Oirschot (zie afb.10).
functie vervullen die verder strekt dan een recreatieve verbinding met
In de nabije toekomst wordt de verbinding autoluw. Hierdoor is
het Groene Woud alleen. De Groene Corridor is uitermate geschikt
het mogelijk om een hoogwaardige fiets- en wandelverbinding te
om de aanwezige recreatieve gebeurtenissen aan elkaar te koppelen
realiseren. Deze recreatieve verbinding wordt aangezet met een
en daarmee bijzondere aandacht te geven. Bijzondere aandacht kan
robuuste bomenlaan van 6 rijen breed. Daarmee ontstaat een nieuwe
onder andere door middel van informatievoorziening, het vormen van
historische lijn die stad en landschap met elkaar verbindt en fungeert
nieuwe wandel- en fietsroutes en vermeldingen in diverse gidsen.
als verbindende schakel voor groene- en stadse elementen.
De Groene Corridor als recreatieve verbinding met het Groene Woud
De Groene Corridor wordt een hedendaagse barokke lijn en vormt
blijft het primaire uitgangspunt.
daarmee in de toekomst dé identiteit van de Westcorridor op groenen cultuurhistorisch gebied.
afbeelding 18| impressie esplanade
6.4
De verkleuring van de Groene Corridor
Het bomenplein van Strijp S Op Strijp S bestaat de Groene Corridor uit het bomenplein. Het
Een robuuste eikenlaan in Landelijk Strijp en een platanenlaan
bomenplein heeft een sterke verblijfsfunctie voor het woon- en
in het stedelijke deel van de Groene Corridor. Onder de laan
werkgebied van Strijp S. Het bomenplein is een soort omsloten
een kilometerslange en comfortabele asfaltloper. Dat zijn de
binnengebied met zes rijen meerstammige platanen. Aan de
hoofdingrediënten die over de 13 kilometer tussen Oirschot en
buitenzijden van het profiel liggen fietspaden en rijbanen. Het
Eindhoven de Groene Corridor tot één krachtig gebaar maken. Het
bomenplein sluit doormiddel van een, nader uit te werken, knooppunt
profiel van de Groene Corridor verschiet onderweg een aantal keer
aan op de Zwaanstraat.
van kleur zonder zijn continuïteit te verliezen. Het grondvlak past zich een aantal malen aan zijn omgeving aan. De verkleuring komt
Esplanade in het woud (afb.18)
in een aantal situaties voor en zorgt voor extra attractiviteit langs de
De ligging dichtbij het stadscentrum en dichtbevolkte woonwijken
recreatieve verbinding.
leggen een behoorlijk grote druk op het stuk Oirschotsedijk in het stadswoud. Fietsers, recreanten op skeelers, maar ook bestemmingsverkeer op de asfaltloper maken het op drukke tijden de wandelaar onmogelijk om zonder van zijn sokken gereden te afbeelding 19| impressie Groene Corridor door het mozaiek
2009 © Nieuwland Advies
worden en eind te wandelen onder de eiken. Voorgesteld wordt om een brede esplanade parallel aan de loper in het stadswoud aan te leggen. Bestaande paden in het stadswoud takken aan op dit brede pad. De esplanade wordt uitgevoerd in halfverharding, net iets luxer en breder dan de zandpaden in het bos.
Bloemrijke weide (afb. 19 en 20) Ten noorden van de Anthony Fokkerweg ligt een gebied waarin bossen, weiden en akkers elkaar als in een mozaïek afwisselen. Ter hoogte van de BIC-clusters, tussen de A2 en het Beatrixkanaal, lopen de velden van het mozaïek door tot onder de eiken en wordt de kruidenrijke vegetatie voor eenmaal onderbroken. De illusie van één groot aaneengesloten mozaïek wordt hierdoor versterkt. Grazende koeien en bloemrijke weiden vormen als het ware de voortuin van de bedrijvigheid.
afbeelding 20| Artist impression: BIC-cluster in het groen
39
hoofdstuk 7
ONTWERPUITGANGSPUNTEN De Groene Corridor bestaat uit een groot aantal bestaande
dat de Corridor over de gehele lengte, steeds aantrekkelijk blijft.
deelgebieden met elk een eigen uitstraling en inrichting. Daarnaast
De continuïteit en herkenbaarheid van de recreatieve route wordt
verschiet het profiel van de Groene Corridor, zoals is terug te lezen in
verkregen door een uniform functioneel profiel. Met het functionele
paragraaf 6.4, een aantal keer van kleur. Het is belangrijk dat dit kan
profiel wordt de ruimte bedoeld die direct toegankelijk is voor de
zonder dat de krachtige lijn zijn continuïteit verliest.
recreant en andere gebruikers.
Het profiel, beplanting, materialen en het gebruik van symbolen spelen een belangrijke rol in de herkenbaarheid en continuïteit van
In het Stadspark Landelijk Strijp krijgt het functionele profiel
de Groene Corridor. Het is belangrijk dat de Groene Corridor herkent
een 5 meter brede asfaltloper. Op deze manier ontstaat een
wordt als belangrijke drager van de Westcorridor en van Stadspark
multifunctionele recreatieve route voor fietsers, skeelers, segway’s
Landelijk Strijp.
en voor het incidentele autoverkeer. Een deel van de asfaltloper zal worden ingericht volgens het principe van een fietsstraat in verband
In dit hoofdstuk worden uitgangspunten gegeven voor het beeld dat
met de bereikbaarheid voor bestemmingsverkeer.
de Groene Corridor zou moeten zijn. Ter hoogte van de BIC-clusters zal een halfverhard wandelpad
7.1
Inrichting van de recreatieve verbinding
door het bloemrijke grasland aangelegd worden. Deze route vindt aansluiting bij de geplande fiets- en wandelroutes uit de
afbeelding 21| De Oirschotsedijk
De 13 kilometer lange Groene Corridor die zich uitstrekt van het 18
ontwikkelingsvisie en landschapsplan Landelijk Strijp. Langs de
Septemberplein in Eindhoven tot op De Markt in Oirschot verschiet
Oirschotsedijk, ter hoogte van de Wielewaal en het Philips de Jongh
onderweg een aantal keer van kleur. Het bomenplein op Strijp S, de
wandelpark zal parallel aan de asfaltloper een brede esplanade
Esplanade tussen de Wielewaal en het Philips De Jongh wandelpark
aangelegd worden. Bestaande paden uit het stadswoud takken
en de Groene Corridor te midden van bloemrijke weiden langs
aan op dit brede pad. De esplanade wordt uitgevoerd in een
de Brainport Innovatie Campus. Deze verkleuring zorgt ervoor
halfverharding, net iets luxer en breder dan de zandpaden in het bos. 41
Via de Zwaanstraat treedt de Corridor de stad binnen. Hier komt de langzaamverkeersroute voor het eerst in aanraking met snelverkeer. Om een doorgaande route te realiseren en op een veilige manier aan te takken op het bomenplein van Strijp S ligt het fietspad hier in het midden van het profiel. Aan beide zijden worden eenrichtingswegen voor snelverkeer gesitueerd. Het fietspad op de Zwaanstraat krijgt een breedte van circa 4,5 meter. Ter hoogte van Strijp S buigt de Groene Corridor af richting de Torenallee. Daar sluit de verbinding aan bij het huidige ontwerp van het bomenplein. Vanuit Strijp S steekt de Corridor de Glaslaan over om via de Mathildelaan bij het 18 Septemberplein te eindigen. Op de Mathildelaan krijgt het fietspad een breedte van ongeveer 3,5 meter met aan beide zijden bomen van de 1e of 2e grootte. In verband met de geringe ruimte en de aanwezigheid van de HOV-baan zal een constructie met boombunkers onderzocht moeten worden zodat bij een herinrichting hiermee rekening gehouden kan worden.
afbeelding 22| Landelijk gebied: Oirschotsedijk, een laan met eiken.
De verbeelding en maatvoering van de afzonderlijke
afbeelding 23| Stedelijk gebied: Zwaanstraat, een laan met platanen.
deelgebieden met de daarin verwerkte uitgangspunten is weergegeven in hoofdstuk 7.6.
7.2
Bomen
Vanuit historisch oogpunt en de bestaande situatie bezien is de keuze om Zomereik (Quercus robur) langs het tracé van de Groene Corridor aan te planten een logische keuze. Langs de Oirschotsedijk is reeds een monumentale eikenlaan aanwezig. In het kader van de boomfeestdagen in 2008 en 2009 zijn honderden eiken in rijen aangeplant langs de bestaande eikenlaan van de Oirschotsedijk. De afstand van de rijen bedraagt 8 meter, net als de plantafstand tussen de bomen onderling. Om een optimale uniforme en herkenbare laan te realiseren is het wenselijk om ook in het stedelijk gebied eiken aan te planten. Doordat Quercus robur verharding slecht verdraagt is 42
2010 © Nieuwland Advies
aanplanten in brede bermen noodzakelijk. De infrastructuur door de Westcorridor kenmerkt zich door een groot aantal functies in een krap profiel. Om deze reden is het niet altijd haalbaar om een brede berm te realiseren en daarmee niet haalbaar om ook in het stedelijke gebied Zomereik aan te planten. Een andere reden om te kiezen voor een alternatieve boomsoort in het stedelijk gebied is dat langs grote delen reeds Platanen zijn aangeplant. Langs de Zwaanstraat is een monumentale laan van Platanen aanwezig. Het bomenplein op Strijp S wordt uitgevoerd in rijen met speciaal gekweekte meerstammige platanen. De Plataan is een boomsoort van de eerste grootte die verharding goed verdraagt en daarnaast niet gevoelig is voor strooizout. Voor het stedelijke deel van de Groene Corridor is gekozen voor de aanplant van Platanen (Platanus x acerifolia cv.).
7.3
Straatmeubilair, element- en materiaalgebruik
In de Interimstructuurvisie 2009 is de Groene Corridor aangeduid als primair fietsnetwerk en als structureel te ontwikkelen groen. Daarbij is de kwaliteitsambitie voor het tracé het inrichtingsniveau “Bijzonder”. Hierdoor zijn er mogelijkheden om luxe inrichtingselementen te gebruiken. afbeelding 24| referentie: fietspad Leidsche Rijn, 1997 (West 8) citaat handboek openbare ruimte: “Bijzonder inrichtingsniveau is van toepassing op openbare ruimte die ondersteunend is aan een belangrijke functie of plek in de stad, zoals het voetbalstadion, De Bergen of de entree Kennedylaan. Voor deze plekken wordt bij het ontwerp uitgegaan van luxe inrichtingselementen.”
Langs de Groene Corridor zijn tal van recreatieve functies en bezienswaardigheden aanwezig. Om deze locaties goed te kunnen beleven, om uit te rusten en om te genieten van de groene- en bebouwde omgeving worden kleinschalige verblijfsplekken gerealiseerd. Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
43
Deze plekken verschijnen als zit- of picknickgelegenheid met daarbij de benodigde informatievoorziening en afvalbakken. Straatmeubilair en het gebruik van elementen en materialen hebben een sterke invloed op het beeld en de uitstraling van de openbare ruimte. De robuuste laanstructuur loopt door oude industriegebieden van Philips en het Stadswoud Landelijk Strijp. Het straatmeubilair krijgt een hoogwaardige en robuuste vormgeving met een combinatie van hout en staal om het Stadswoud en het industriële karakter te benadrukken. In het kader van herkenbaarheid en de ‘branding’ van de Groene Corridor als recreatieve groene verbinding richting het Groene Woud worden aan weerszijden van de asfaltloper bijzondere betonnen opsluitbanden geplaatst. Als voorbeeld zijn referentiebeelden (fig.24) weergegeven van het fietspad door Leidsche Rijn. Op de betonelementen is ruimte voor een herkenbaar symbool of icoon dat refereert aan de Groene
afbeelding 25| referentie: straatmeubilair, element- en materiaalgebruik
Corridor of het Groene Woud. Onderzoek wijst uit dat het gebruik van symbolen de herkenbaarheid van een object en het doel
afbeelding 26| referentie:informatie- en communicatie langs de Groene Corridor
ervan vergroot. Daarnaast is het een leuke toevoeging in een luxe afronding van de asfaltloper.
7.4
Communicatiemiddelen en informatievoorziening
Om de Groene Corridor een hoogwaardige recreatieve verbinding te maken zijn communicatie- en informatievoorzieningen nodig. Ten eerste zijn er de middelen die vertellen dat de Groene Corridor er is en waar het zich bevindt. Richtinggevende informatievoorzieningen kunnen op subtiele wijze worden toegevoegd aan het straatmeubilair en moeten een toevoeging hebben in de ‘branding’ van de recreatieve verbinding richting het Groene Woud. Langs de Groene Corridor bevinden zich tal van bezienswaardigheden over onder andere de historie van Philips, het 44
2010 © Nieuwland Advies
ontstaan van de stad Eindhoven en een aantal waardevolle groengebieden. Op dit moment is de informatievoorziening rondom deze bezienswaardigheden nog niet aanwezig. De informatievoorziening zal fysiek aanwezig zijn langs de Groene Corridor en de recreant de ontstaansgeschiedenis van Eindhoven vertellen. Symbolen, zoals beschreven in paragraaf 7.3, spelen ook binnen de communicatie- en informatievoorziening een belangrijke rol.
7.5
De Knooppunten
Op dit moment bestaat de Groene Corridor uit een aantal losse deelgebieden. Deze deelgebieden worden met elkaar verbonden door middel van knooppunten. De belangrijkste knooppunten zijn;
afbeelding 27| De herkenbaarheid van de kunst van Claes Oldenburg als referentie.
•
De aansluiting Mathildelaan op Strijp S,
•
De aansluiting Strijp S op de Zwaanstraat,
•
De aansluiting Zwaanstraat op de Oirschotsedijk,
•
Stadspoort Landbouw, Philips Fruittuin (Parkplateau),
•
Het kruispunt Oirschotsedijk / Anthony Fokkerweg,
•
De Oirschotsedijk ter hoogte van de A2,
•
De Groen-Blauwe knoop.
Eén van de belangrijkste ontwerpuitgangspunten voor de Groene Corridor is eenheid en herkenbaarheid. Dit geldt ook voor de knooppunten. Eén van de functies van de knooppunten is om van de losse deelgebieden één Groene Corridor te maken. Het voorstel is om de gezamenlijke identiteit en uitstraling vast te stellen om op die manier een uniforme reeks knooppunten te ontwikkelen. Elk knooppunt krijgt zijn eigen unieke vormgeving maar is onderdeel van een herkenbare reeks. De uniformiteit kan gezocht worden in een eenduidige materialisatie van toe te passen elementen. Een andere mogelijkheid is door plaatsing van een reeks kunstwerken (afb. 27).
Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
45
7.6
De deelgebieden
door de ongunstige ondergrondse situatie. Om deze redenen wordt voorgesteld om in het kader van een herinrichting een nieuwe
In paragraaf 7.1 is de principe inrichting voor de asfaltloper van de
boomstructuur aan te planten. Tot die tijd worden bestaande
Groene Corridor beschreven. De Groene Corridor verschiet een
groenstructuren niet aangepast. Het gaat hier in de eerste plaats om
aantal maal van kleur. Dit heeft alles met de huidige en toekomstige
de groene monumentaliteit.
inrichting van de deelgebieden te maken. In deze paragraaf worden de uitgangspunten uit paragraaf 7.1 uitgewerkt tot principeprofielen
In het kader van een toekomstige herinrichting, bijvoorbeeld de
en beschrijvingen per deelgebied. De volgende deelgebieden maken
uitbreiding van het Philipsstadion, wordt voorgesteld om een nieuwe
samen één robuuste verbinding richting het Groene Woud, de
boomstructuur aan te planten in een boombunkerconstructie. Enkel
Groene Corridor;
met het gebruik van boombunkers is het mogelijk een robuuste boomstructuur langs de Mathildelaan te realiseren.
•
De Mathildelaan,
In het kader van de Revitaliseringsplannen Bomen (2009) en het
•
De Zwaanstraat,
bomenbeleidsplan 2008 zijn boombunkers op locaties als de
•
Oirschotsedijk I (tussen Bezuidenhoutseweg en de Anthony
Mathildelaan voorgeschreven.
Fokkerweg), •
Oirschotsedijk II (tussen de Anthony Fokkerweg en de A2),
Op de pagina hiernaast zijn een drietal mogelijke varianten
•
Oirschotsedijk III (tussen de A2 en het Beatrixkanaal),
voor het profiel van de Mathildelaan gegeven. Twee belangrijke uitgangspunten zijn het integreren van een platanenlaan en het
7.6.1 Mathildelaan
combineren van een fietspad in twee richtingen (minimaal 3,5 meter breedt). In het kader van een herinrichting van de Mathildelaan
De Mathildelaan is het startpunt van de Groene Corridor. Hier vertrekt
op termijn zullen deze twee uitgangspunten ten behoeve van de
de robuuste verbinding richting het Groene Woud. De Mathildelaan
afronding van de Groene Corridor moeten worden meegenomen.
is een belangrijke en daarmee drukke verkeersader die langs het Philipsstadion richting Strijp S loopt. De Mathildelaan huisvest naast autorijbanen en fiets- en wandelpaden ook een HOV-baan in twee richtingen. De Hoogwaardig Openbaar Vervoersbaan ligt in het midden van het profiel. De Mathildelaan maakt onderdeel uit van de hoofdbomenstructuur van Eindhoven. De huidige boomstructuur voldoet niet aan het gewenste beeld voor de Groene Corridor. Ook vanuit stedenbouwkundig oogpunt sluit de bomenstructuur van Metasequoia glyptostroboides niet aan bij het beeld dat voor ogen is. Daarbij komt het feit dat de bestaande bomen op deze locatie slecht groeien 46
2010 © Nieuwland Advies
variant 1
��� ��
��������
��� ��
� ��
���� ��
� ��
� ��
afbeelding 28| variant 1: auto (2x) - HOV (2x) - fiets (2x)
variant 2
��� ��
��������
��� ��
� ��
���� ��
� ��
� ��
afbeelding 29| variant 2: auto (2x) - HOV (2x) - fiets (2x)
variant 3
��������
��� ��
��� ��
� ��
���� ��
� ��
��� ��
��� ��
afbeelding 30| variant 3: fiets - auto - HOV (2x) - auto - fiets Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
47
7.6.2
Zwaanstraat
In 2010 wordt de Zwaanstraat heringericht in het kader van
ten behoeve van de Zwaanstraat opgenomen. Eén van deze
grootschalige rioolrenovatie. In de planvorming is rekening
randvoorwaarden is de reservering van een fietspad van 3.30
gehouden met de toekomstige aanleg van de Groene Corridor.
meter en een groenzone met daarin een bomenrij. Wanneer Strijp T
In fase 1 blijft de rijbaan voor autoverkeer in het midden van het
ontwikkeld is wordt het profiel omgeklapt (fase 2). De middenberm
profiel gesitueerd. De rijbaan krijgt een breedte van 6.60 meter. Ten
wordt dan ingericht als fietspad en de beide fietspaden worden een
zuiden van de Zwaanstraat komt een fietspad van 3.30 meter. In de
eenrichtingsweg richting Strijp T en R. Op deze manier zal het profiel
ontwikkelingsvisie voor Strijp T, het oude Philipsbedrijventerrein ten
van de Zwaanstraat naadloos aansluiten op het toekomstige profiel
noorden van de Zwaanstraat, worden een aantal randvoorwaarden
van de Oirschotsedijk.
������ �
������ �
��������� ������ �
fase 1
����� ��
������ � ���� ��
���� ��
���� ��
���� ��
���� ��
���� ��
��������
����� �����
afbeelding 31| principeprofiel Zwaanstraat
������ �
fase 2
������ �
��������� ������ � ����� ��
������ � ���� ��
���� �� ����� �����
���� ��
���� ��
���� ��
���� ��
��������
7.6.3
Oirschotsedijk I
Het deelgebied Oirschotsedijk I omvat de Oirschotsedijk tussen
het stadswoud aan te leggen. Bestaande paden in het stadswoud
de Bezuidenhoutseweg en de Anthony Fokkerweg. De ligging
takken aan op dit brede pad. De esplanade wordt uitgevoerd in
dichtbij het stadscentrum en dichtbevolkte woonwijken leggen een
halfverharding, net iets luxer en breder dan de zandpaden in het bos.
behoorlijke druk op de Oirschotsedijk in het Stadswoud. Fietsers,
De bosrijke omgeving maakt het mogelijk om hier met 2 rijen eiken
recreanten op skeelers, maar ook bestemmingsverkeer maken
aan weerszijden te volstaan. De twee rijen geven net het gevoel van
het op drukke tijden de wandelaar onmogelijk om, zonder van zijn
een brede laan. Onder de rijen eiken komt elke lente een uitbundig
sokken gereden te worden, een eind te wandelen onder de eiken.
tapijt van stinzen tot bloei, waarna boskruiden tot in de herfst voor
Voorgesteld wordt om een brede esplanade parallel aan de loper in
kleur zorgen.
Philips de Jonghwandelpark
Landgoed 'De Wielewaal'
�������� ��� ����������
������� �� ��������������� ����� ��
����� ��
���� ��
����� ��
���� ��
���� ��
����� �����
afbeelding 32| principeprofiel Oirschotsedijk I afbeelding 33| stinzen
7.6.4
Oirschotsedijk II
Het deelgebied Oirschotsedijk II omvat de Oirschotsedijk tussen
Dit deelgebied kan volledig ingericht worden ten behoeve van
de Anthony Fokkerweg en de Rijksweg A2. Vanaf de Anthony
recreatie. De monumentale Mispelhoeve en de aanwezige groene
Fokkerweg richting Oirschot ligt een gebied waarin bossen, weiden
ruimte zorgen voor een mooie setting. Langs de waterretentie kan
en akkers elkaar als in een mozaïek afwisselen. In het kader van
een informele padenstructuur ontwikkeld worden. De Mispelhoeve
de boomfeestdagen in 2008 en 2009 zijn langs dit deelgebied de
en de waterretentie worden als uitsparingen vormgegeven in de
rijen met eiken al aangeplant. Door de nieuwe afrit vanaf de A2
robuuste boomstructuur.
zal de Oirschotsedijk minder gebruikt worden door autoverkeer en
Deelgebied Oirschotsedijk II is het overgangsgebied vanuit de
zwaarverkeer met bestemming het BEA2 bedrijventerrein.
stedelijke periferie richting het Brabantse mozaiek.
De Mispelhoeve Bedrijventerrein
�� �����������
���������������� ���� ��
���� ��
����� ��
���� ��
����� �� ����� �����
afbeelding 34| principe profiel Oirschotsedijk II
50
2010 © Nieuwland Advies
7.6.5 Oirschotsedijk III Op de overgang van de deelgebieden Oirschotsedijk II en III ligt de
de BIC-clusters lopen de velden van het mozaïek door tot onder de
Rijksweg A2. In de toekomst komt ten oosten van de Oirschotsedijk
eiken en wordt de kruidenrijke vegetatie onderbroken. De illusie van
een extra afrit vanaf de Rijksweg. Naast het viaduct van de snelweg
één groot aaneengesloten mozaiek wordt hierdoor versterkt. Van
wordt een verbindingsweg richting de BIC-clusters en Eindhoven
onder het bomendak bezien, ligt het aan de Groene Corridor gelegen
Airport gerealiseerd. Parallel aan de verbindingsweg komt een
cluster, in het veld. De grazende koeien en bloemrijke velden vormen
HOV-verbinding vanaf het toekomstige IC-station. Een belangrijke
als het ware de voortuin van de bedrijvigheid. In deze 'voortuin'
ontwerpopgave is het waarborgen van de continuiteit en kwaliteit van
wordt de mogelijkheid geboden om door middel van halfverharde of
de Groene Corridor onder deze mega-infrastructuur. Ter hoogte van
struinpaden het gebied te ontdekken.
���� �� ����� �����
afbeelding 35| principeprofiel Oirschotsedijk III
Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
51
hoofdstuk 8
ONTWERPOPGAVEN Het doel van deze integrale visie is om de ambitie voor de Groene
Deelgebied Mathildelaan
Corridor nader uit te werken naar handvatten voor het uiteindelijke
Op de Mathildelaan komen veel functies bij elkaar. Elke functie met
ontwerp voor de groene recreatieve verbinding. In het kader van de
zijn eigen uitstraling, standaarden en beleid. Voor de Mathildelaan is
verdere uitwerking en detaillering van de Groene Corridor liggen de
onder andere het volgende beleid van toepassing:
volgende ontwerpopgaven: -
Het standaard profiel van de Groene Corridor.
De Mathildelaan is onderdeel van de hoofdgroenstructuur van Eindhoven,
In hoofdstuk 7 zijn de basisingrediënten voor het profiel, de
-
De 1e HOV-verbinding loopt via de Mathildelaan richting Strijp S,
inrichtingselementen en het straatmeubilair gegeven. In de uitwerking
-
De Mathildelaan is onderdeel van de hoofdwegenstructuur van
van de Groene Corridor moeten deze vastgesteld worden met behulp van de referentiebeelden. Deze voorbeelden geven de sfeer en uitstraling van de inrichtingselementen en straatmeubilair weer die
Eindhoven, -
Interimstructuurvisie 2009: de Mathildelaan is onderdeel van de westelijke woudloper.
gewenst is langs de recreatieve route. Bovenstaand beleid moet zo goed mogelijk worden afgestemd op Het standaard profiel en de daarbij horende inrichtingselementen
de programma’s die er liggen voor de Mathildelaan. De in paragraaf
en straatmeubilair is de eerste ontwerpopgave die uitgewerkt moet
7.6.1 genoemde varianten kunnen een mogelijkheid bieden om te
worden. Deze uitwerking kan op die manier toegepast worden in elke
voldoen aan al het geldende beleid en een plek bieden aan alle
uitwerking voor een deelgebied of knooppunt.
functies die nodig zijn op de Mathildelaan.
afbeelding 36| De brug over het Beatrixkanaal. Locatie Groen-Blauweknoop
53
Knooppunt Mathildelaan / Strijp S
Knooppunt Zwaanstraat / Oirschotsedijk
Voor het knooppunt Glaslaan ligt er op dit moment (2010) al een
Dit knooppunt kenmerkt zich door de abrupte overgang tussen
ingewikkelde ontwerpopgave. Het reeds aanwezig fietspad moet
de stad en het landelijke gebied. Door het autoluw maken van
aansluiting vinden op de toekomstige Torenallee. Daarnaast moet de
de Oirschotsedijk en het opwaarderen van de ontsluitingsweg
HOV-baan op de Philitelaan aansluiten. Vanuit het beeldkwaliteitplan
Achtsteweg-Zuid is in de toekomst wellicht een deel van de
Philipsdorp wordt, op de groene ruimte ten noorden van de
Zwaanstraat overbodig. Een fietsverbinding en lichtjesroute via de
Lijsterbesbuurt, ingezet op een kwalitatief hoogwaardige groene
Elburglaan en de Bezuidenhoutseweg blijven bestaan.
verblijfsplek.
Deelgebied Oirschotsedijk I (tussen Bezuidenhoutseweg en de Knooppunt Strijp S / Zwaanstraat
Anthony Fokkerweg)
Dit knooppunt is een bijzondere locatie. Op dit punt komt een groot
Dit deel van de Oirschotsedijk wordt ingericht als Esplanade. De
aantal wegen bij- of kruisen elkaar. Op maaiveldniveau komen
hoofdroute wordt ingericht als fietsstraat waar auto’s, in de vorm
de Zwaanstraat, de Torenallee en de Schootsestraat samen.
van bestemmingsverkeer, te gast zijn. Parallel aan de fietsstraat
Door middel van het Strijpse Bultje kruist ook de Beukenlaan
komt een halfverhard wandelpad. De ontwerpopgaven naast de
dit knooppunt. Vanuit het masterplan voor Strijp S is reeds een
esplanade in dit deelgebied zijn de aansluitingen op het Philips de
aanzet gedaan voor de invulling van dit knooppunt. Hierin lopen
Jonghwandelpark, landgoed de Wielewaal, de Constant Rebecque
het bomenplein en het fietspad vanuit Strijp S door tot op de
kazerne en de as Philipsfruittuin – Parkplateau.
Zwaanstraat.
Knooppunt Oirschotsedijk / Anthony Fokkerweg Deelgebied Zwaanstraat
Om de continuïteit van de fietsverbinding te waarborgen is een
In 2010 wordt Zwaanstraat heringericht in het kader van
fietsbrug over de Anthony Fokkerweg gepland. De ontwerpopgave
grootschalige rioolrenovatie. In de planvorming is rekening gehouden
naast de fietsbrug is de continuïteit van de Groene Corridor als
met de toekomstige aanleg van de Groene Corridor. In paragraaf
robuuste lijn in het landschap.
7.6.2 zijn de plannen te zien. In 2010 blijft de rijbaan voor autoverkeer in het midden van het profiel gesitueerd. De rijbaan krijgt een breedte
Deelgebied Oirschotsedijk II (tussen de Anthony Fokkerweg en de
van 6,60 meter. Ten zuiden van de Zwaanstraat komt een fietspad
A2)
van 3,30 meter. In de ontwikkelingsvisie voor Strijp T, ten noorden
In het kader van de boomfeestdagen in 2008 en 2009 zijn langs dit
van de Zwaanstraat, wordt als randvoorwaarde de reservering van
deelgebied de rijen met eiken al aangeplant. De ontwerpopgave voor
een fietspad van 3,30 meter en een groenstrook met daarin een
dit deelgebied bestaat uit het inpassen van het standaard profiel
bomenrij opgenomen. Wanneer Strijp T ontwikkeld is wordt het profiel
voor de Groene Corridor. Daarnaast spelen de vormgeving van de
omgeklapt. De middenberm wordt ingericht als fietspad en de beide
waterretentie ten zuiden van de BEA2 locatie en de inpassing van de
fietspaden worden een eenrichtingsweg richting Strijp T. Op deze
Mispelhoeve.
manier sluit het profiel van de Zwaanstraat naadloos aan op het toekomstige profiel van de Oirschotsedijk.
54
2010 © Nieuwland Advies
Knooppunt Oirschotsedijk viaduct A2 Direct ten westen van de Mispelhoeve verdwijnt de Groene Corridor onder het viaduct onder de A2. In de toekomst wordt, ten westen van dit viaduct, een tweede viaduct aangelegd voor de ontsluiting van de BIC-clusters. De ontwerpopgave voor dit knooppunt is de visuele continuïteit van de Groene Corridor door te zetten onder de viaducten. Dit moet zonder ondersteuning van de eikenrijen.
Deelgebied Oirschotsedijk III (tussen de A2 en het Beatrixkanaal) In het kader van de boomfeestdagen in 2009 zijn langs dit deelgebied de rijen met eiken al aangeplant. De ontwerpopgave in dit deelgebied bestaat uit het inpassen van het standaard profiel van de Groene Corridor. Voor de ruimte onder de nieuwe bomenrijen moet een passende functie worden gezocht. Binnen deze functie moet een struinpad mogelijk zijn.
Knooppunt Groen-Blauwe knoop Voor het Drieluik wordt op dit moment een ontwerpgemaakt. De Groen-Blauwe knoop is onderdeel van het Drieluik. In de uitwerkingen is het van belang dat het knooppunt goed aansluit bij het profiel van de Groene Corridor op de Oirschotsedijk (gemeente Eindhoven) en de Eindhovensedijk (gemeente Oirschot).
Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
55
bijlagen
Bijlage 1: Bronnen Documentatie
Beeldmateriaal
Groenbeleidsplan 2001, gemeente Eindhoven, Dienst Stedelijke Ontwikkeling en Beheer, sector Strategie
Landschapsplan Landelijk Strijp, Veenenbos en Bosch. 2009 Luchtfoto, Google Earth Pro
Bomenbeleidsplan, gemeente Eindhoven, Sector ORVM, 2008 Historische kaart 1838-1857, www.watwaswaar.nl Ontwerp-Interimstructuurvisie 2009, gemeente Eindhoven Afbeeldingen fietspad Leidsche Rijn, www.west8.nl Ontwikkelingsvisie Landelijk Strijp, Enno Zuidema Stedebouw, december 2008 Landschapsplan Landelijk Strijp, Veenenbos en Bosch landschapsarchitecten, november 2009
Referentiebeelden, www.doelbeelden.nl en www.images.google.nl Foto’s rapport, Gerben Kok (Nieuwland Advies)
Licht op groen. Parken en plantsoenen in Eindhoven. Gerrie Andela Van Berenkuil tot Evoluon, een monumentale route door Eindhoven. Jan van Oorschot
57
Bijlage 2: Contacten De conceptversie van de Integrale visie Groene Corridor is in breed
De volgende contactpersonen van binnen de gemeente Eindhoven
verband aangeboden en besproken. Een aantal contactpersonen
hebben een conceptversie ontvangen en de mogelijkheid gehad
heeft een conceptrapportage ontvangen en is daarbij in de
om een reactie te geven. De reacties zijn grotendeels verwerkt in de
gelegenheid gesteld om een reactie te geven. Een groot aantal
definitieve versie.
personen heeft hier gebruik van gemaakt. De reacties zijn grotendeels verwerkt in deze definitieve versie van het rapport.
Sector Openbare ruimte, Verkeer & Milieu Ronald Rijnen, sectorhoofd
De volgende contactpersonen van buiten de gemeente Eindhoven hebben een conceptversie ontvangen. Met hen is het conceptrapport
Sector Openbare ruimte, Verkeer & Milieu, afdeling Groen en Water
en de reacties daarop besproken.
Frank van Swol, afdelingshoofd Boudewijn Tooren, projectmanager Groene Raamwerk /
Brabants landschap. Dhr. J. Baan
programmaleider Groen
Erven Frits Philips. dhr. W. Philips,
Fredy Zeevenhoven, landschapsarchitect
West 8. dhr. A. Geuze (supervisor Groene Corridor), dhr. R. Schütte,
Karel Beljaars, stadsecoloog
Van Abbestichting. Abbestichting dhr. H. Grooten, dhr. H. Franken,
Leonard Schrofer, stadsecoloog
Trefpunt Groen Eindhoven. dhr. J. van Hout, dhr. T. van Duuren, Fietsersbond. Dhr. P. Nuiten,
Sector Openbare ruimte, Verkeer & Milieu, afdeling stedenbouw
Gemeente Oirschot, Caroline Smets
Soulange Beekman, afdelingshoofd Stedenbouw Gerwin van Eert, procesmanager Landelijk Strijp Jochem van Boxtel, stedenbouwkundige / projectleider Philipsdorp
58
2010 © Nieuwland Advies
Sector Openbare ruimte, Verkeer & Milieu, afdeling openbare ruimte Antoinette Grips, programmaleider openbare ruimte Francis Hendrikx, ontwerper openbare ruimte Wil van Schijndel, ontwerper openbare ruimte Sector Openbare ruimte, Verkeer & Milieu, afdeling verkeer Robert Teunissen, programmaleider Verkeer Nicole Korsten, verkeersplanoloog Menne Talsma, projectleider 2e HOV baan, verkeersplanoloog Sector Economie & Cultuur, afdeling Economische zaken Trudy van Gurp, beleidsmedewerker economische zaken Sector Projectmanagement, afdeling A Irmo Kaal, projectmanager bereikbaarheidsplan Ton de Joode, projectmanager Strijp S en R Henk van Hoof, projectmanager Strijp R Werner Coremans, assistent projectmanager Strijp S en R Sector Grond & Vastgoed, afdeling ontwikkelen Fleur van Overmeeren, planeconoom Constant Rebecque Kazerne
Groene Corridor | De integrale visie voor de recreatieve groene verbinding
59